Świdnica

[ Co warto zobaczyć w Polsce? ]

Polskie województwa

[ dolnośląskie ] [ kujawsko-pomorskie ] [ lubelskie ] [ lubuskie ] [ łódzkie ] [ małopolskie ] [ mazowieckie ]
[ opolskie ] [ podkarpackie ] [ podlaskie ] [ pomorskie ] [ śląskie ] [ świętokrzyskie ]
[ warmińsko-mazurskie ] [ wielkopolskie ] [ zachodniopomorskie ]

Świdnica położona jest w województwie dolnośląskim, na Przedgórzu Sudeckim, nad rzeką Bystrzycą. Nazwa miasta wywodzi się od staropolskiej nazwy krzewu świdwy oznaczającej jeden z jadalnych rodzajów derenia. Na terenie Świdnicy odkryto ślady plemion z kręgu kultury łużyckiej oraz rozległe cmentarzysko ciałopalne z bogato wyposażonymi grobami.

Już około 700 lat p.n.e. istniała tu wioska rybacka oraz przeprawa przez Bystrzycę. W początkach średniowiecza zamieszkiwało te tereny plemię Ślężan, a około 990 roku obszar obecnej Świdnicy został włączony do państwa Polan przez księcia Mieszka I, a od 1164 roku należał do księstwa wrocławskiego.

Podczas rządów książąt wrocławskich w latach 1242-1290, dzięki licznym przywilejom nastąpił szybki rozwój miasta. W latach 1291–1392 Świdnica pełniła funkcję stolicy niezależnego księstwa świdnicko-jaworskiego, którym rządzili książęta piastowscy. W 1285 roku rozpoczęto budowę murów miejskich z bramami, powstała też pierwsza szkoła. W pierwszych latach XIV wieku Świdnica była pod względem wielkości trzecim miastem na Śląsku.

Miasto słynęło z produkcji piwa, w Pradze, Toruniu, Wrocławiu, Brzegu, Oleśnicy, Heidelbergu, Pizie i Krakowie istniały specjalne „Piwnice Świdnickie”, gdzie podawano piwo warzone w Świdnicy. W 1526 roku cały Śląsk przeszedł pod panowanie Habsburgów. Był to też okres rozwoju reformacji i większość z mieszkańców przeszła na protestantyzm. Wojna trzydziestoletnia z lat 1618-1648, toczona na tle religijnym, zostawiła Śląsk kompletnie spustoszony. Również Świdnica znacznie ucierpiała po wielokrotnych oblężeniach.

W 1740 roku Śląsk został wcielony do państwa pruskiego. Decyzją króla Fryderyka II powstała twierdza świdnicka. Pod koniec XVIII wieku, kiedy zaczęły powstawać pierwsze manufaktury, nastąpiło ożywienie gospodarcze miasta. W 1844 roku doprowadzono do Świdnicy linię kolejową.

Podczas II wojny światowej Niemcy zorganizowali w Świdnicy podobóz obozu koncentracyjnego Groß-Rosen oraz trzy jenieckie oddziały robocze obozu w Zgorzelcu i obóz pracy przymusowej. Po zakończeniu wojny Świdnica znalazła się w granicach Polski, ludność niemiecka została wysiedlona. Na jej miejsce napłynęli osadnicy z terenów Małopolski i Kresów Wschodnich.

W Świdnicy, która ma bogatą historię, znajduje się wiele cennych zabytków, a małę zniszczenia II wojny światowej pozwoliły zachować co do wielkości na Dolnym Śląsku zespół zabytkowej architektury. Świdnicka starówka jest restaurowana i został zatwierdzony plan przyszłej rewitalizacji starego miasta. Najważniejszym zabytkiem Świdnicy jest wpisany na Listę UNESCO kościół Pokoju.

Kościół Pokoju im. Trójcy Świętej w Świdnicy to największa drewniana barokowa świątynia w Europie. Został wybudowany na mocy porozumień traktatu westfalskiego zawartego w 1648 roku i kończącego wojnę trzydziestoletnią. Był to jeden z trzech Kościołów Pokoju, które pozwolono wybudować protestantom. Budowa trzech kościołów w Jaworze, Głogowie i Świdnicy została poddana warunkom, które miały utrudnić postawienie kościołów lub spowodować krótkie ich użytkowanie.

Mogły być one wzniesione jedynie z materiałów nietrwałych jak drewno, glina, słoma i piasek. Kościoły mogły być wybudowane jedynie poza granicami miasta, nie dalej jednak niż na odległość strzału armatniego od murów miejskich, nie mogły mieć wież, dzwonów, ani tradycyjnego kształtu świątyni. Budowle musiały też zostać ukończone wciągu jednego roku i na koszt protestantów. Wszystkie kościoły zostały ukończone zgodnie z warunkami, jednak do czasów współczesnych przetrwały jedynie te w Świdnicy i Jaworze.

Budowę kościoła w Świdnicy rozpoczęto 23 sierpnia 1656 roku, a po 10 miesiącach odprawiono w nim pierwsze nabożeństwo. Autorem projektu był wrocławski mistrz budowlany Albrecht von Saebisch. Kościół zbudował świdnicki cieśla Andreas Kaemper. Kościół Pokoju w Świdnicy został wzniesiony w systemie szachulcowym jako budowla centralna oparta na drewnianym szkielecie wypełnionym masą z gliny i słomy. Dęby na budowę kościoła ufundował hrabia Johann Heinrich von Hochberg. Na parterze i czterech piętrach empor mogło się zmieścić 7,5 tysiąca osób.

Wnętrze świątyni jest w całości drewniane, w stylu barokowym. Niezwykle bogate zdobienia wypełniają niemal każdą powierzchnię we wnętrzu kościoła. Centralnymi punktami są ołtarz, ambona i organy. Barokowa ambona i ołtarz są dziełem Gotfrieda Augusta Hoffmanna. Ołtarz główny został zamówiony z okazji stulecia kościoła w 1752 roku. W centralnym jego punkcie znajduje się scena chrztu Jezusa, po bokach natomiast figury świętych Piotra i Pawła, Mojżesza i arcykapłana Aarona. Wszystkie rzeźby na ołtarzu oraz ambonie są drewniane, jednak pomalowane w taki sposób, że wyglądają jak wykonane z marmuru.

Ogromne wrażenie robią empory, które na całej długości pokryte są 78 tekstami wersetów biblijnych i 47 scenami alegorycznymi. Obrazy malowane na deskach ilustrują sens znajdujących się obok cytatów biblijnych. Balustrady empor są bogato zdobione rzeźbami i malowidłami. Najbardziej uprzywilejowane rodziny posiadały w kościele własne loże. Na wprost ambony, nad głównym wejściem do kościoła, znajduje się wyróżniająca się urodą, bogato zdobiona loża rodziny Hochbergów. Stropy kościoła są ozdobione malowidłami z lat 1694–1696, autorstwa dwóch świdnickich malarzy Chrystiana Sussenbacha i Chrystiana Kolitschka. Ilustrują one sceny z Objawienia św. Jana.

Najważniejszą katolicką świątynią w Świdnicy jest Katedra św. Stanisława Biskupa i Męczennika i św. Wacława Męczennika. Jest to gotycka budowla, jeden z największych kościołów na Dolnym Śląsku. Kościół powstał w XIV wieku, na polecenie księcia Bolka II Świdnickiego. Legenda głosi, że sam książę położył pierwszy kamień pod budowę. W latach 1400–1410 dokonano rozbudowy kościoła, a w 1532 roku kościół został zniszczony przez pożar. W 1546 roku ukończono jego odbudowę po pożarze. W 1662 roku patronat nad świątynią objęli jezuici. Dokonano wtedy przebudowy wnętrza w stylu barokowym.

Większość rzeźb i ołtarzy wykonał Johann Riedel. Najwybitniejszym jego dziełem jest ołtarz główny, którego scena główna przedstawiająca Matkę Bożą z Dzieciątkiem w otoczeniu świętych umiejscowiona jest pod baldachimem wspartym na siedmiu kolumnach. Po sekularyzacji zakonu jezuitów, w latach 1757–1772, decyzją władz pruskich kościół został zamieniony na magazyn zbożowy i utracił wiele oryginalnych elementów, także po restauracji w latach 1893-1895. Wśród ocalałych elementów średniowiecznego wyposażenia najcenniejszy jest gotycki poliptyk z 1492 roku ze sceną Zaśnięcia Matki Bożej w kaplicy zwanej Chórem Mieszczan. Ołtarz ten został prawdopodobnie wykonany przez ucznia Wita Stwosza, ponieważ stanowi kopię Ołtarza Mariackiego.

Ciekawy jest też Kościół Świętego Krzyża, który wraz z przyległościami tworzy zespół poklasztorny Krzyżowców z Czerwoną Gwiazdą. Zespół składa się ze wspomnianego kościoła oraz komandorii Krzyżowców. Kościół powstał około 1267 roku. Ciekawostką jest, że w XIX wieku kościół zaadaptowano na mieszkania. W Świdnicy znajduje się też prawosławna Cerkiew pod wezwaniem św. Mikołaja Cudotwórcy, w której wnętrzu na uwagę zasługuje współczesny ikonostas oraz dwa kioty. Cerkiew zdobią też witraże autorstwa Michała Boguckiego.

Świdnicka starówka jest jednym z najlepiej zachowanych zespołów urbanistycznych w Polsce. Jest drugą po Wrocławiu pod względem liczby obiektów zabytkowych. Najwięcej zabytkowych kamienic znajdziemy w okolicach Rynku. Znajdziemy tam bydynki z okresu późnego gotyku, renesansowe i barokowe, a także scesyjne. Przy Rynku, pod numerem 25 znajduje się Pałac Hochbergów, a pod numerem 26 jedna z najcenniejszych świdnickich kamienic z kompletną renesansową elewacją i piwnicami z początku XIV wieku.

Na świdnickim Rynku góruje budynek Ratusza. Pierwotny budynek, wybudowany w stylu gotyku był budowlą dwupiętrową. Powstał on w wyniku przebudowy domu kupieckiego pochodzącego z 1291 roku, przeprowadzonej w latach 1329-1336. Został on zniszczony w pożarze z 1528 roku. Wieżę i ratusz odbudowano w latach 1548-1555. Wieża przetrwała dwie wojny światowe, jednak w wyniku nieudolnego remontu w 1967 roku wieża ratusza zawaliła się. Odbudowę rozpoczęto dopiero w 2010 roku.

Świdnica kontynuje tradycję piwowarstwa, warzeniem piwa zajmowano się w ponad 250 kamienicach. Wiele z zachowanych budynków posiada szerokie bramy wjazdowe, przez które wwożono zboże a wywożono beczki piwa. W Muzeum Dawnego Kupiectwa można poznać historię warzelnictwa w Świdnicy, a także historię miasta. Zobaczymy tu izby, w których odwzorowano dawne wnętrza z zabytkowym wyposażeniem sklepu kolonialnego czy apteki. Na piętrze budynku zachowała się Sala Rajcó z XVI wieku. Są też unikaty w rodzaju specjalistycznych wag i odważników, kolekcje starych kufli i wiele innych ciekawostek.