2004 r.: Wstąpienie Polski do Unii Europejskiej
[ Powrót do historii Polski ]
Nawiązanie stosunków dyplomatycznych Polski ze Wspólnotą Europejską nastąpiło 16 września 1988 roku. Ciekawostką jest, że tego samego dnia odbyła się pierwsza z rozmów w Magdalence. W rok później, 19 września 1989 roku, podczas pierwszej wizyty w Polsce Przewodniczącego Rady Ministrów Komisji Wspólnoty Europejskiej, zostały podpisane negocjacje w sprawie umowy o handlu i współpracy handlowej i gospodarczej.
Transformacja ustrojowa w Polsce umożliwiła podjęcie rozmów na temat stowarzyszenia Polski we Wspólnotami Europejskimi i 22 grudnia rozpoczęto rokowania na ten temat. Zakończyły się one podpisaniem 16 grudnia 1991 roku Układu europejskiego ustanawiającego stowarzyszenie między Rzeczpospolitą Polską a Wspólnotami Europejskimi i ich państwami członkowskimi. Polska podpisała też część handlową „Układu europejskiego”, ujętą w tzw. „Umowie przejściowej”.
W czerwcu 1993 roku, podczas posiedzenia Rady Europejskiej w Kopenhadze, państwa członkowskie Unii Europejskiej oficjalnie potwierdziły, że kraje Europy Środkowo-Wschodniej, aktualnie stowarzyszone ze Wspólnotą Europejską, zostaną członkami UE po spełnieniu kryteriów ekonomicznych i politycznych. 8 kwietnia 1994 roku w Atenach, Polska złożyła wniosek o członkostwo w Unii Europejskiej, co rozpoczęło faktyczny proces integracji Polski. Wniosek został potwierdzony przez wszystkie państwa członkowskie podczas konferencji w Essen 9-10 grudnia 1994 roku.
Została też przyjęta strategia przedakcesyjna, która określała dziedziny i formy współpracy uznane przez UE za istotne z punktu widzenia przyspieszenia integracji. Strategia została zawarta w tzw. „Białej księdze”. Polska przyjmowała też roczne programy przygotowawcze. Powstał Urząd Komitetu Integracji Europejskiej, zajmujący się koordynacją wobec wszystkich resortów i instytucji bezpośrednio zaangażowanych w proces integracji Polski z Unią Europejską.
W styczniu 1997 roku Polska przyjęła Narodową Strategię Integracji, a Sejm przegłosował ją w maju 1997 roku. Formułowała ona konkretne zadania stojące na drodze do pełnego członkostwa w UE oraz sekwencję czasową ich realizacji. Wdrażane też były tzw. programy dostosowawcze – PHARE, SAPARD i ISPA.
Rada Europejska, obradująca w Luksemburgu od 12 do 13 grudnia 1997 roku, podjęła decyzję o rozpoczęciu negocjacji akcesyjnych z 5 państwami Europy Środkowo-Wschodniej (Polską, Czechami, Węgrami, Słowenią i Estonią) oraz Cyprem. Na forum Parlamentu Europejskiego została przedstawiona opinia dotycząca zdolności Polski, jako kraju kandydującego do członkostwa, do sprostania wymogom z Kopenhagi, z 1993 roku.
Raport przedstawiał Polskę, jako kraj, gdzie zaszły pozytywne przeobrażenia systemowe, reformy gospodarcze i społeczne, co tym samym zbliża standardy polskie do tych, jakie są obecne w innych państwach członkowskich. Ponadto uznano, że „Polska posiada cechy demokracji o silnych instytucjach gwarantujących rządy prawa, prawa człowieka i poszanowanie mniejszości” oraz że „polska gospodarka może być uważana za funkcjonującą gospodarkę rynkową i powinna sobie poradzić z presją konkurencji i sił rynkowych w Unii Europejskiej”.
Formalnie proces rozszerzenia UE został zainaugurowany podczas posiedzenia Rady do Spraw ogólnych 30 marca 1998 roku. Polska zadeklarowała wówczas datę 31 grudnia 2002 roku jaką datę gotowości do członkostwa w Unii Europejskiej. Od 16 kwietnia 1999 roku zaczęły odbywać się regularne spotkania dyrektorów politycznych i korespondentów europejskich krajów stowarzyszonych i państw członkowskich UE w ramach dialogu politycznego.
Dla potrzeb negocjacji powołano 37 podzespołów zadaniowych, które odpowiadały za opracowanie stanowisk w poszczególnych obszarach. Przewodniczącymi Polskiego Zespołu Negocjacyjnego byli: Jacek Saryusz-Wolski w latach 1997-2001 i Danuta Hübner od 2001 do 2004 roku. Celem negocjacji było przygotowanie traktatu akcesyjnego, który był przyjęty na ostatnim spotkaniu Międzyrządowej Konferencji Akcesyjnej.
Do 2000 roku Polska zdążyła zakończyć rozmowy w 25 spośród 30 obszarów negocjacyjnych. W przypadku 9 z nich uzgodniono okresy przejściowe. Pozostałe 5 obszarów rozpatrywano w latach 2001-2002. Zakończenie negocjacji Polski z UE nastąpiło 13 grudnia 2002 roku, podczas szczytu UE w Kopenhadze.
Traktat akcesyjny został zatwierdzony przez Parlament Europejski 9 kwietnia 2003 roku, a przez Radę Unii Europejskiej 14 kwietnia 2003 roku. Traktat został też ratyfikowany przez wszystkie kraje członkowskie i wszedł w życie po zakończeniu unijnej procedury ratyfikacyjnej. W Polsce proces jego przyjęcia odbywał się w formie ogólnonarodowego referendum w dniach 7-8 czerwca 2003 roku.
W referendum Polacy odpowiadali na następujące pytanie: Czy wyraża Pan/Pani zgodę na przystąpienie Rzeczypospolitej Polskiej do Unii Europejskiej? Do urn poszło 58,85% uprawnionych do głosowania. Tak odpowiedziało 77,45%, nie odpowiedziało 22,5%. Oddano również 126 194 głosy nieważne.
Traktat akcesyjny będący prawną podstawą przystąpienia 10 krajów Europy Środkowej i Południowej (Cypru, Czech, Estonii, Litwy, Łotwy, Malty, Polski, Słowacji, Słowenii i Węgier) do Unii Europejskiej został podpisany 16 kwietnia 2003 roku w Atenach. 1 maja 2004 roku Polska stała się pełnoprawnym członkiem Unii Europejskiej wraz z 9 innymi krajami Europy.