Dnia pierwszego września

[Powrót do polskich pieśni patriotycznych]

Znana też pod tytułem „Posłuchajcie ludzie” piosenka „Dnia pierwszego września” była jedną z najbardziej popularnych piosenek stanowiących w latach okupacji hitlerowskiej repertuar grajków i śpiewaków. Przez wiele lat nie był znany autor tej piosenki. Słowa pieśni napisała Julia Ryczer, która pochodziła z rodziny o tradycjach patriotycznych, jej dziadek był lekarzem w Legionach Polskich.

W pierwszych dniach wojny obronnej 1939 roku, uciekła wraz z rodziną z Podkowy Leśnej, obawiając się nadciągających wojsk niemieckich. Celem ich ucieczki była Warszawa, gdzie niestety podczas nalotu zginęła jej córka Anna Maria. Julia Ryczer wraz z mężem poszukiwali córki przez trzy dni. Pod wpływem tego rodzinnego dramatu napisała piosenkę pt. Posłuchajcie ludzie, którą przekazała śpiewającym na ulicach chłopcom. Za ten utwór była poszukiwana przez hitlerowców. Po wojnie nie ujawniła się jako autorka piosenki, przez co tekst uchodził przez wiele lat za anonimowy.

Jest to jedna z z najbardziej znanych i obecnych w kulturze polskiej piosenek. Wśród jej wykonawców należy wymienić Stanisława Grzesiuka oraz zespół Dzieci z Brodą. Piosenka pojawiła się także w filmie Leonarda Buczkowskiego pt. „Zakazane piosenki”.

Dnia pierwszego września

Dnia pierwszego września, roku pamiętnego
Wróg napadł na Polskę z kraju sąsiedniego

Najwięcej się uwziął na naszą Warszawę
Warszawo kochana tyś jest miasto krwawe

Kiedyś byłaś piękna bogata wspaniała
Teraz tylko kupa gruzów pozostała

Domy popalone, szpitale zburzone
Gdzie się mają chronić ludzie poranione

Lecą bomby z nieba brak jest ludziom chleba
Nie tylko od bomby umrzeć będzie trzeba

Gdy biedna Warszawa w gruzach pozostała
To biedna Warszawa poddać się musiała

I tak się broniła całe trzy tygodnie
Jeszcze Pan Bóg pomści taką straszną zbrodnie

Dzieci z Brodą:

Piosenka z filmu „Zakazane piosenki”:

Stanisław Grzesiuk: