Władysław Reymont – „Chłopi”

[ Lektury szkolne ]

Rękopis drugiej części powieści „Chłopi”

Powieść Władysława Reymonta „Chłopi” była pisana w latach 1901-1908, opublikowana w formie książkowej została w latach 1904-1909. W 1924 roku Władysław Reymont otrzymał za ten utwór Nagrodę Nobla. Opowiada ona o życiu społeczności, na przestrzeni czterech pór roku, zamieszkującej wieś Lipce. Powieść dzieli się na cztery części: Jesień, Zimę, Wiosnę i Lato. W każdej z części znajdują się opisy charakterystycznych dla tego okresu świąt liturgicznych, zwyczajów i prac gospodarskich. Pokazuje też rodzącą się świadomość klasową i narodową chłopskiej społeczności.

Akcja nie ma określonego momentu historycznego, w utworze występują jednak aluzje do konkretnych wydarzeń historycznych, m.in. do udziału chłopów w Powstaniu styczniowym. Nie ma tutaj głównego bohatera i wątku, co oddaje tytuł powieści. Jest to próba uchwycenia chłopskiej zbiorowości. Poznajemy losy wielu bohaterów, które przeplatają się ze sobą nawzajem. Najważniejszy w powieści wydaje się ród Borynów, wokół którego toczy się kilka istotnych wątków, m.in. konflikt miedzy synem a ojcem o przepisanie gruntu, a potem również o kobietę, piękną Jagnę, walka Hanki o uratowanie małżeństwa i rodziny, historia burzliwego romansu Antka i Jagny.

Najbardziej charakterystyczną cechą powieści jest wielka dokładność opisów zwyczajów chłopskich. Całe życie na wsi podlega specyficznemu kalendarzowi, który określić można mianem kalendarza obyczajowo-obrzędowo-liturgicznego. Różni się on od roku kalendarzowego, a składają się na niego przede wszystkim wielkie święta religijne, odpusty, chrzciny, śluby wraz z weselami, pogrzeby, zwyczaje ludowe, wspólne spędzanie wolnego czasu, zabawy, wspólna praca, wróżby, zabobony. Wiara chrześcijańska przeplata się w powieści z wierzeniami przodków, tworząc przedziwną całość, pełną wzajemnie dopełniających się, różnych tradycji. Przykładem mogą być chrzciny, które rozpoczynają się uroczystością w kościele, a kończą rytualnym obchodzeniem czterech kątów domu i odpędzaniem “złego” od nowo narodzonego dziecka. Bardzo drobiazgowe opisy w powieści mają ogromną etnograficzną wartość.

Rytm życia wyznaczają pory roku. Czasu nie określa się według mijania kolejnych godzin, dni, tygodni czy miesięcy, nie jest to bowiem czas linearny, ale cykliczny, wyznaczany przez naturę i stale powtarzające się pory roku. Chłop jest związany z pracą i swą ziemią od momentu urodzin do chwili śmierci. Rodzi się na niej i umiera, jak choćby Boryna, którego śmierć jest symbolem przynależności człowieka do świata natury, do ziemi.

Przeczytaj książkę: http://wolnelektury.pl/media/book/pdf/chlopi.pdf