1569 r.: Unia lubelska

[ Powrót do historii Polski ]

Porozumienie zwarte między Koroną Królestwa Polskiego a Wielkim Księstwem Litewskim. Unia lubelska została podpisana 1 lipca 1569 roku na sejmie walnym w Lublinie, została ratyfikowana przez króla 4 lipca 1569 roku. W przeciwieństwie do poprzednich umów personalnych, które wiązały oba narody wyłącznie osobą króla, unia lubelska była unią realną.

W jej wyniku powstała Rzeczpospolita Obojga Narodów, ze wspólnym władcą, herbem, sejmem, walutą, polityką zagraniczną i obronną. Zachowano odrębny skarb, urzędy, wojsko i sądownictwo oraz języki urzędowe. Zniesiono też zakaz nabywania przez Polaków dóbr na Litwie. Postanowienia unii lubelskiej:

– oba państwa miały mieć jednego władcę wybieranego wspólnie przez oba narody w wolnej elekcji i koronowanego na króla Polski i wielkiego księcia Litwy w Krakowie,
– powołano wspólny Sejm walny, obradujący w Warszawie, którego izba poselska składała się ze 77 posłów koronnych i 50 litewskich, a w skład Senatu weszło 113 senatorów koronnych i 27 litewskich,
– oba człony Rzeczypospolitej zobowiązały się prowadzić wspólną politykę obronną i zagraniczną,
– zachowano odrębne urzędy centralne, tytuły i dostojeństwa z zakresem kompetencji identycznym w obu krajach,
– wprowadzono jednakową monetę, bitą osobno w każdym państwie
– zachowano odrębne wojsko polskie i litewskie,
– zachowano odrębne języki urzędowe (na Litwie język ruski)
– egzekucja królewszczyzn i podważanie nadań królewskich nie miały zastosowania na Litwie,
– zachowano w mocy wszystkie dotychczasowe prawa i przywileje obowiązujące w obu państwach, jak również odrębne sądownictwo i prawo sądowe,
– zniesiono zakaz nabywania przez Polaków dóbr na Litwie.

Rzeczpospolita Obojga Narodów przestała istnieć dopiero z rozbiorami Polski.