1807 r.: Utworzenie Księstwa Warszawskiego
[ Powrót do historii Polski ]
Zostało stworzone przez cesarza Francuzów Napoleona I oraz cesarza Rosji Aleksandra I Romanowa w 1807 roku, na mocy traktatów pokojowych, jakie Cesarstwo Francuskie podpisało 7 i 9 lipca 1807 w Tylży z Imperium Rosyjskim i Królestwem Prus. Utworzone z ziem drugiego, trzeciego oraz częściowo pierwszego zaboru pruskiego, w 1809 za sprawą nieudanego ataku Austrii zostało powiększone o ziemie austriackie trzeciego zaboru. Podporządkowane napoleońskiej Francji państwo, było namiastką państwa polskiego.
Księstwo Warszawskie było kompromisem pomiędzy Napoleonem i Aleksandrem. Aleksander nie chciał, by nowe, zależne od Francji państwo mogło stanowić zagrożenie dla Rosji, z kolei w interesie Napoleona nie leżało, by zamieszkałe przez Polaków państwo mogło dążyć do samodzielności.
Monarchą Księstwa na zasadzie unii personalnej z Saksonią został król Saksonii Fryderyk August I, wnuk króla Augusta III Sasa. Napoleon Bonaparte 22 lipca 1807 roku w Dreźnie osobiście nadał Księstwu Warszawskiemu konstytucję, której przepisy wzorowano na konstytucji francuskiej z 1799 roku. Cesarz nie zgodził się bowiem na przywrócenie Konstytucji 3 Maja, jako zbyt konserwatywnej.
Z jego inicjatywy wprowadzono do konstytucji rewolucyjne na ziemiach polskich zmiany: nadanie wolności osobistej wszystkim mieszkańcom, co zniosło poddaństwo chłopów oraz zrównanie obywateli wobec prawa. Choć wprowadzono równość wobec prawa i zlikwidowano poddaństwo chłopów, praktycznie niewiele się zmieniło w ich położeniu, gdyż za prawo posiadania gospodarstw musieli nadal spełniać wszystkie dotychczasowe powinności wraz z pańszczyzną, a ich możliwości opuszczenia wsi były bardzo ograniczone.
3 maja 1815 roku na Kongresie Wiedeńskim zadecydowano, iż Księstwo Warszawskie zostanie podzielone na 4 części: Austrii przydzielono okręg Wieliczki, Królestwo Prus otrzymało zachodnią część księstwa: Wielkie Księstwo Poznańskie i ziemię chełmińską, Imperium Rosyjskie środkową i wschodnią część księstwa – Królestwo Polskie, utworzono też Wolne Miasto Kraków.