1921 r.: Traktat ryski

[ Powrót do historii Polski ]

Podpisanie traktatu miało miejsce 18 marca 1921 roku w pałacu Czarnogłowców w Rydze. Traktat kończył wojnę polsko-bolszewicką, ustalał przebieg granic między tymi państwami oraz regulował inne sporne dotąd kwestie. Endecja, która zdominowała skład delegacji była przeciwna koncepcji federacyjnej Józefa Piłsudskiego, preferując bezpośrednie wcielenie terenów etnicznie mieszanych dawnej Rzeczypospolitej Obojga Narodów w skład odrodzonego państwa polskiego, zgodnie z zasadami sformułowanymi przez Romana Dmowskiego na paryskiej konferencji pokojowej.

Konsekwencją była m.in. jednostronna rezygnacja delegacji polskiej z włączenia w granice polskie Mińska, która została przeforsowana przez Stanisława Grabskiego. Granicę wytyczono w odległości ok. 30 km na zachód i północny zachód od miasta, pozostawiając je bolszewikom. W wyniku rokowań Polska uzyskała ziemie należące przed III rozbiorem i częściowo II rozbiorem do Rzeczypospolitej, zaś od wiosny 1919 roku zajmowane przez Wojsko Polskie. Rosja i Ukraina zrzekły się roszczeń do Galicji Wschodniej, wchodzącej przed I wojną światową w skład monarchii habsburskiej.

Granica polsko-sowiecka przebiegała w zasadzie wzdłuż linii II rozbioru Polski (z korekturą na rzecz Polski w postaci części Wołynia i Polesia, z miastem Pińskiem). Podpisana w Rydze umowa zatwierdziła ostatecznie kształt mapy II Rzeczpospolitej, a do agresji sowieckiej na Polskę 17 września 1939 roku regulowała stosunki pomiędzy II Rzecząpospolitą a RFSRR, a później ZSRS.