Zaruski Mariusz

Mariusz Zaruski – ur. 31 stycznia 1867 r. w Dumanowie, zm. 8 kwietnia 1941 r. w Chersoniu, pionier polskiego żeglarstwa i wychowania morskiego, generał brygady Wojska Polskiego, taternik. Był postacią wszechstronną, całe życie poświęcał się intensywnej działalności państwowej i społecznej. Już podczas nauki w gimnazjum rosyjskim w Kamieńcu Podolskim poświęcił się działalności konspiracyjnej. Fascynowało go morze, które często malował. Wstąpił do Szkoły Sztuk Pięknych. W czasie wakacji jako wolontariusz zaciągał się na różne statki i odbywał egzotyczne podróże na Daleki Wschód, Syberię, do Chin, Japonii, Indii, Egiptu i Syrii.

Za działalność patriotyczną został zesłany w 1894 roku do Archangielska, gdzie ukończył Szkołę Morską z tytułem Szturmana Żeglugi Wielkiej. Po odbyciu kary ukończył malarstwo na Akademii Sztuk Pięknych w Krakowie. Przeniósł się do Zakopanego, gdzie wytyczał szlaki w Tatrach, szkolił przewodników i był jednym z inicjatorów i założycieli TOPR. Po wybuchu I wojny światowej wstąpił do Legionów Od 1914 do lipca 1917 służył w 1 Pułku Ułanów, a od listopada 1918 do października 1921 był jego dowódcą. Walczył na jego czele w wojnie 1920 roku. W 1926 roku przeszedł w stan spoczynku. Na emeryturze propagował sport żeglarski, zorganizował Yacht Klub Polski. Objął w 1935 roku funkcję kapitana na szkunerze, który pierwotnie nazwano „Harcerz”, a który na życzenie generała przemianowano na „Zawisza Czarny”.

Ostatni rejs na „Zawiszy Czarnym” Zaruski kończył w 1939 roku. Generał świadomie zwlekał z wyruszeniem w przygotowany na sierpień 1939 kolejny rejs. Wierny swym zasadom, postanowił nie opuszczać ojczyzny w potrzebie, choć mógł uratować i siebie, i załogę, i statek. Został aresztowany we Lwowie przez NKWD. Zapadł na cholerę i zmarł w 1941, z dala od kraju, w więzieniu NKWD w miejscowości Chersoń.

« Powrót do Leksykonu