Ignacy Krasicki – „Bajki”

[ Lektury szkolne ]

Wydane po raz pierwszy w 1779 roku „Bajki” Ignacego Krasickiego, są napisane w odmianie epigramatycznej. Oznacza to, że w sposób krótki o zwięzły opisują dany problem, najczęściej w formie kilku rymowanych wersów. W czasach oświecenia bajka była bardzo popularnym typem utworu, była doskonałym narzędziem do realizacji oświeceniowego postulatu nauki poprzez rozrywkę. Ignacy Krasicki, któremu ideały oświecenia były bliskie, poprzez bajki piętnował narodowe wady Polaków. Najbardziej znane bajki to: „Ptaszki w klatce”, „Szczur i kot”, „Jagnię i wilcy”, „Kruk i lis”, „Dewotka”, bajki poprzedza „Wstęp do bajek”.

We „Wstępie do bajek” wylicza pozytywne cechy postaci. Autor posłużył się ironią, wymieniając szereg pozytywnych cech i sprawiając, że obraz staje się nierealny, by na końcu stwierdzić:

„Był na koniec poeta, co nigdy nie zmyślał:
– A cóż to za bajka? Wszystko to być może!
– Prawda, jednakże ja to między bajki włożę.”

Utwór „Ptaszki w klatce” oparty jest na przeciwstawieniu starości i młodości. To rozmowa dwóch czyżyków: starego, który zaznał życia na wolności i młodego, urodzonego w klatce, który dziwi się starszemu, że płacze za wolnością. Jednak to wobec młodego ptaka odczuwamy współczucie, ponieważ nie odczuwa on bólu nie tęskni za wolnością, która jest jedną z najważniejszych wartości, ale w ogóle jej niż zna i niewolę uważa za dobro. Utwór może też być interpretowany jako zobrazowanie sytuacji Polski, ponieważ w czasie gdy powstawał, Polska częściowo była już pod zaborami.

Również bajkę „Szczur i kot” można interpretować jako obraz Polski, w szczególności polskiej szlachty. W bajce szczur chełpi się swoją świetnością, tak bardzo, że zatracił swój instynkt i został zabity przez kota. Szczur może być metaforycznym obrazem polskiej szlachty, która chełpiła się swoimi przywilejami i złotą wolnością, a kiedy pojawili się zaborcy Rzeczpospolita okazała się słaba, a gorące patriotyczne uczucia w niektórych przypadkach były tylko pustymi słowami. Również w bajce „Kruk i lis” autor piętnuje pychę, która może być zgubna, bo pochwały są często tylko narzędziem za pomocą, którego chwalący chce tylko zrealizować swoje cele.

W bajce „Jagnię i wilcy”, dwa wilki uzasadniają swoje prawo do przemocy tym, że mają przewagę nad ofiarą. Wilcy są odzwierciedleniem zaborców, natomiast jagnię to Rzeczpospolita, która zamiast dyskutować z wilkami, jak opisał to Krasicki w bajce, powinna powziąć jakieś środki, które mogłyby dawać przynajmniej nadzieję na bezpieczeństwo. Natomiast w bajce „Dewotka”, autor przedstawia ludzkie zakłamanie i hipokryzję. Opisuje sytuację w której tytułowa dewotka, podczas modlitwy prosi Boga o odpuszczenie swojej winy, a bije służącą za niewielkie przewinienie.

Przeczytaj „Bajki” Ignacego Krasickiego: https://wolnelektury.pl/media/book/pdf/bajki-i-przypowiesci.pdf