Sosnkowski Kazimierz

Kazimierz Sosnkowski – ur. 19 listopada 1885 r. w Warszawie, zm. 11 października 1969 r. w Arundel w Kanadzie, polski dowódca wojskowy i polityk, założyciel Związku Walki Czynnej, szef sztabu I Brygady Legionów Polskich, od roku 1936 generał broni Wojska Polskiego, minister spraw wojskowych, następca Prezydenta RP, minister w rządzie na emigracji, komendant główny ZWZ, Wódz Naczelny Polskich Sił Zbrojnych.

Od początku 1905 roku rozpoczął aktywną działalność niepodległościową, działał w PPS. Poznał tam Józefa Piłsudskiego, z którym przez wiele lat blisko współpracował politycznie i wojskowo, a także zaprzyjaźnił się. W czasie I wojny światowej służył w Legionach Polskich, po kryzysie przysięgowym aresztowany razem z Piłsudskim i osadzony z nim wspólnie w twierdzy w Magdeburgu, gdzie przebywali do 8 listopada 1918 roku.

Współpracę z Piłsudskim kontynuował po odzyskaniu niepodległości, brał udział w tworzeniu niepodległego państwa polskiego. Popierał politykę wschodnią Marszałka. W czasie bitwy warszawskiej w sprawował w sierpniu 1920 roku faktyczne dowództwo obrony Warszawy. Był zwolennikiem kompromisu głównych polskich obozów politycznych. Piłsudski właśnie jego widział jako swojego następcę, jednak po śmierci Marszałka był wyraźnie odsuwany na boczny tor życia politycznego i wojskowego.

Odsunięty od przygotowań wojennych, do 10 września 1939 roku pozostawał bez przydziału wojennego, jako generał do zleceń Naczelnego Wodza. 6 września otrzymał propozycję objęcia stanowiska wicepremiera odpowiedzialnego za całokształt gospodarki wojennej. Formalnie wszedł w skład Rady Ministrów, zgadzając się objąć faktycznie funkcję dopiero po ustabilizowaniu się sytuacji na froncie.

Na uchodźstwie był pierwszym komendantem głównym ZWZ, autorem zarysu struktur organizacyjnych. Po układzie Sikorski-Majski ustąpił z rządu na znak protestu przeciwko nieuregulowaniu w nim kwestii wschodnich granic Polski. Od tego momentu stał się faktycznym przywódcą emigracyjnej opozycji wobec rządów gen. Władysława Sikorskiego a potem Stanisława Mikołajczyka.

Po tragicznej śmierci Władysława Sikorskiego w 1943 roku został mianowany Naczelnym Wodzem, co wzbudziło niezadowolenie rządu brytyjskiego. Często inspirował i zachęcał dowództwo AK w kraju do ignorowania instrukcji rządu emigracyjnego. Zarzucano mu przygotowywanie buntu w wojsku w razie porozumienia premiera Stanisława Mikołajczyka ze Stalinem w kwestii wspólnego z komunistami rządu oraz uznania granicy na linii Curzona.

Jako Naczelny Wódz, Kazimierz Sosnkowski był aktywny w wizytowaniu podległych mu jednostek wojskowych, udało mu się także zwiększyć zaopatrzenie dla Armii Krajowej ze strony sojuszników. Opowiadał się przeciwko ujawnianiu się polskiego podziemia na ziemiach zajmowanych przez Armię Czerwoną. Był także przeciwny powstaniu w Warszawie. Wskazywał, że w przypadku jego wybuchu, straty będą ogromne, a efekt polityczny takich działań będzie żaden.

Powstanie warszawskie zostało wywołane wbrew jego zdecydowanemu sprzeciwowi. Jego depesza do Tadeusza Komorowskiego z 29 lipca 1944 roku, w której pisał, że jest „bezwzględnie przeciwny powszechnemu powstaniu”, została przekazana do kraju ze sporym opóźnieniem, ponieważ dotarła dopiero 6 sierpnia. W listopadzie 1944 roku wyjechał do Kanady, ze względu na jego nieugiętą postawę w stosunku do władz ZSRS rządy amerykański i brytyjski do roku 1949 odmawiały mu wiz wjazdowych.