Wasilewska Wanda

Wanda Wasilewska – ur. 21 stycznia 1905 r. w Krakowie, zm. 29 lipca 1964 r. w Kijowie, polska i sowiecka działaczka komunistyczna, pisarka i polityk, od lipca do września 1944 roku wiceprzewodnicząca PKWN, pułkownik Głównego Zarządu Politycznego Armii Czerwonej w 1943 roku.

Mimo radykalnych poglądów, nie związała się z partią komunistyczną, lecz śladem ojca wstąpiła do PPS, gdzie szybko została członkiem Rady Naczelnej. Poza PPS działała w Lidze Obrony Praw Człowieka i Obywatela (wraz z Teodorem Duraczem).

We wrześniu 1939 roku wraz z innymi działaczami lewicy przedostała się do Kowla, który po 17 IX został zajęty przez ZSRS. Przyjęła obywatelstwo sowieckie i zamieszkała we Lwowie, gdzie objęła faktyczne kierownictwo nad grupą polskich i ukraińskich komunistów. Miała osobisty kontakt z Józefem Stalinem. Jeszcze przed zajęciem Lwowa przez Niemców w czerwcu 1941 wyjechała w głąb ZSRS.

Jako pułkownik Armii Czerwonej została jej korespondentem wojennym. W styczniu 1943 roku Stalin wezwał Wandę Wasilewską do Moskwy. Po rozmowach ze Stalinem i Mołotowem w lutym 1943 roku zapadła decyzja o wydawaniu pisma dla Polaków w ZSRS „Wolna Polska” oraz o powołaniu organizacji Związek Patriotów Polskich. Wasilewska współuczestniczyła w powołaniu polskiej 1 Dywizji Piechoty im. Tadeusza Kościuszki oraz 1 Armii Polskiej w ZSRS.

W 1944 roku z ramienia PPR mianowano ją wiceszefową PKWN. Opowiadała się (m.in wraz z Bolesławem Bierutem i Władysławem Gomułką) za wcieleniem Lwowa do ZSRS. Po 1945 roku nie wróciła do Polski, zamieszkała w Kijowie. Przez sześć kadencji była deputowaną do Rady Najwyższej ZSRS.