Czarny krzyżyk

[Powrót do polskich pieśni patriotycznych]

Słowa pieśni „Czarny krzyżyk” są wierszem autorstwa Brunona Bielawskiego, który powstał we Lwowie około 1860 roku, w atmosferze przed Powstaniem styczniowym, kiedy na wieść o sukcesach legionów Giuseppe Garibaldiego we Włoszech, z Polski wyruszali ochotnicy, aby wziąć udział w walkach „Za Waszą i Naszą Wolność”, o zjednoczenie Włoch. Poemat stał się popularny w czasie Powstania styczniowego. Do popularyzacji wiersza posłużyło wykorzystanie go jako słów do pieśni niezależnie przez dwóch kompozytorów Stanisława Moniuszkę i Adama Münchheimera.

Gdym na ciężkie krwawe boje
Iść przed laty miał,
Tom żegnając dziewczę moje,
Czarnym krzyżyk dał.

„Rankiem modląc się do Boga,
Za mnie pacierz zmów,
A choć ostre miecze wroga,
Wrócę z boju znów!”

„Tylko stała w méj obronie,
Szczerze Boga proś,
Z wiarą w przyszłość, na swém łonie
Czarny krzyżyk noś!”

Widać w jasnym łez jéj zdroju
Szczerość widział Bóg…
Tysiąc braci legło w boju,
A mnie nie tknął wróg,

Lecz z powrotem mając milę,
Gdym ją witać chciał,
Jéj nie było!… Na mogile
czarny krzyżyk stał!….