Lisowczycy

Lisowczycy – lub lisowczyki, formacja lekkiej jazdy polskiej o charakterze utrzymującego się z łupów wojska najemnego. Została sformowana w 1614 roku pierwotnie jako konfederacja żołnierska pod wodzą pułkownika Aleksandra Józefa Lisowskiego herbu Jeż. Szczególnie odznaczyli się w trakcie kampanii moskiewskiej w 1610 roku oraz w walkach przeciwko Turkom w latach 1620–1621.

Werbowano ich, zapewniając im pełną swobodę zagarniania łupów wojennych, które były ich jedynym wynagrodzeniem za służbę. Formacja była złożona z najemników różnej narodowości, głównie Polaków, Litwinów i Rusinów. Dowódców obierali sobie sami za pomocą głosowania.  Specjalizowali się w zagonach na terytorium wroga, walczyli bez taborów, zaopatrując się w terenie, na którym operowali. Nie mieli wozów, tylko po kilka koni do jazdy wierzchem, a wyposażenie i żywność przewozili na koniach jucznych. W specyficzny sposób dosiadali koni, stali w strzemionach, pochylając się nad koniem, aby maksymalnie mu ulżyć i wykorzystać jego możliwości. Powodowało to również zwiększenie siły zamachu bronią sieczną lub obuchową, ułatwiało obracanie się w celu wystrzelenia pocisku, jak również przesiadanie się na innego konia w biegu.

Charakteryzowali się błyskawicznym przemieszczaniem, stosowaniem podstępów i forteli wojennych, niesamowitą odwagą oraz straszliwym pustoszeniem i rabowaniem terenów, na których przebywali. Ich wyszkolenie jeździeckie i bojowe wzbudzało podziw cudzoziemców. Wyróżniali się dzielnością, ale także okrucieństwem i szczególnym zamiłowaniem do rabunku. Cieszyli się wielką sławą w Europie jako niezrównana w szybkości jazda.

Posłuchaj utworu zespołu Horytnica „Lisowczycy„. Polska drużyna narodowa w sztafecie 4x400m nazywana jest „lisowczykami” od nazwiska jej trenera Józefa Lisowskiego.

« Powrót do Leksykonu