Szklarska Poręba

[ Co warto zobaczyć w Polsce? ]

Polskie województwa

[ dolnośląskie ] [ kujawsko-pomorskie ] [ lubelskie ] [ lubuskie ] [ łódzkie ] [ małopolskie ] [ mazowieckie ]
[ opolskie ] [ podkarpackie ] [ podlaskie ] [ pomorskie ] [ śląskie ] [ świętokrzyskie ]
[ warmińsko-mazurskie ] [ wielkopolskie ] [ zachodniopomorskie ]

Szklarska Poręba położona jest w dolinie rzeki Kamiennej i jej dopływów – Kamieńczyka i Szklarki. Miasto znajduje się na wysokości 440–886 m n.p.m, częściowo w Karkonoszach, a częściowo w Górach Izerskich. Nad Szklarską Porębą góruje Szrenica.

Szklarska Poręba słynie nie tylko z walorów turystycznych, ale też z produkcji szkła. Pierwsze wzmianki o hucie szkła pochodzą z lat 1366–1372. To właśnie hutom szkła i wycince drzew z nią związanej Szklarska Poręba zawdzięcza swoją nazwę. Prawdziwy rozwój nastąpił jednak za czasów rządów rodu Schaffgotschów, który był właścicielem tych górskich terenów.

W 1842 roku powstała huta „Józefina”, nazwanej od imienia żony Leopolda Schaffgotscha. Wyroby szklane pochodzące z tej huty znane były w Europie, a nawet w świecie, zwłaszcza po londyńskiej światowej wystawie przemysłowej z 1851 roku. Wyróżniały je bogata dekoracja malarska motywów roślnnych połączona ze złoceniami i wyrazistym kolorytem.

W połowie XIX wieku miasto zaczęło przekształcać się w kurort turystyczny. W latach 1900-1902, dzięki budowie dróg i linii kolejowej zbiorowisko kilkunastu leśnych osad zaczęło się przekształcać w centrum największej miejscowości uzdrowiskowej Sudetów. Zaczęły powstawać nowoczesne hotele i pensjonaty, a także restauracje.

Renomę miejscowości potwierdzali napływający od końca XIX wieku przedstawiciele świata kultury, nauki i sztuki, tworząc tu swego rodzaju kolonię artystyczną. Jej założycielami byli dwaj bracia, a zarazem pisarze Carl i Gerhart Hauptmanowie. Ich dom stał się miejscem spotkań takich artystów jak Otto Mueller, Max Wislicenus, Paula Modersohn, Otto Modersohn i Wanda Bibrowicz.

Podczas II wojny światowej okolice Szklarskiej Poręby przekształciły się w kompleks leczniczo-wypoczynkowy dla rannych żołnierzy Wermachtu. Ciekawostką jest, że w dniach 22–27 września 1947 roku Szklarska Poręba była miejscem narady przedstawicieli partii komunistycznych z Bułgarii, Czechosłowacji, Jugosławii, Polski, Rumunii, Węgier, ZSRS, Francji i Włoch, w wyniku której powołano do życia Kominform.

Władze Polskie przejęły hutę „Józefina”, której nazwę wkrótce zmieniono na „Julia”. Wykonano tu m.in. żyrandole z kryształu dla Pałacu Nauki i Kultury w Warszawie. Huta została zamknięta w 1993 roku, jednak w 2006 roku filia huty w Piechowicach została zakupiona przez polską rodzinną firmę, która wznowiła produkcję przy zastosowaniu tradycyjnych metod produkcji szkła. Hutę można też zwiedzać.

Zobacz więcej: Piechowice.

Inną hutą, którą można zwiedzić jest Leśna Huta, znajdująca się przy ulicy Kołłątaja 2 w Szklarskiej Porębie. Zakład powstał w 1989 roku i prowadzony jest przez mistrza Henryka Łubkowskiego wraz z rodziną. W hucie na oczach widzów wykonuje się ręcznie formowane szkła barwione w masie. Można obserwować wytop różnych form szklanych od ozdób po wazony i naczynia. Hutnicy używają przy tym dawnych narzędzi i form kuglerskich.

Wiztę w Szklarskiej Porębie warto rozpocząć od spaceru po mieście. Znajduje się tu wiele zabytkowych i niezwykle urokliwych budynków. Część z nich funkcjonuje jako hotele i pensjonaty, jest jednak kilka budowli dostępnych do zwiedzania jako placówki muzeów.

Przykładem jest prywatne Muzeum Mineralogiczne, gdzie można obejrzeć blisko 3000 eksponatów: minerałów i skamieniałości z całego świata, a także meteoryt Gibeon. Przed budynkiem muzeum znajduje się jedyny w Europie Las Karboński. Są to skamieniałe pnie drzewa Dadoxylon, które rosły około 300 milionów lat temu.

Na obrzeżach Szklarskiej Poręby, niedaleko wodospadu Szklarki, znajduje się Chata Walońska. Waloni, pochodzący z Belgii i północnej Francji, na terenach Karkonoszy poszukiwali cennych minerałów jużod czasów średniowiecza. a oryginalna i bardzo dbająca o zachowanie swoich tradycji grupa społeczna do dziś intryguje i ciekawi tajemniczością, wiarą w magię oraz kultywowaniem swoich dawnych obyczajów.

Chata Walońska jest siedzibą Sudeckiego Bractwa Walońskiego, reaktywowanego w 1999 roku. W salach z wielobarwnymi minerałami prowadzone są spotkania, podczas których prezentowana jest historia regionu, tradycje walońskie a dzieci i młodzież mogą wybić sobie pamiątkową monetę i posłuchać legendy o Duchu Gór – Karkonoszu.

W Szklarskiej Porębie powstał specjalny szklak poświęcony Duchowi Gór. Postać Karkonosza lub Liczyrzepy po raz pierwszy pojawia się w legendach nawet sprzed 1000 lat, kiedy to poganie, nie zapuszczając się w niebezpieczne góry, demonizowali panujące tam warunki.

Duch Gór był swego rodzaju demonem, wytłumaczeniem gwałtownych zmian warunków atmosferycznych w Karkonoszach. Według innych podań był strażnikiem przyrody i karał tych, którzy nie okazywali jej szacunku.

W XVI wieku powstał najstarszy zachowany do dziś wizerunek Ducha Gór, przedstawiający go jako monstrum z korpusem i głową gryfa, rozłożystym jelenim porożem, nogami capa i ogonem, dzierżącego w pazurach laskę.

Wizerunek Karkonosza zmieniał się i w XIX wieku miał już postać muskularnego starca z długimi włosami i brodą oraz z kosturem w dłoni. Stał się inspiracją twórczą dla artystów i popularnym symbolem Karkonoszy.

Magiczny Szlak Ducha Gór powstał z myślą o rodzinnych wędrówkach. Składa się z 17 granitowych głazów przedstawiających tajemnicze symbole. Aby zdobyć odznakę Odkrywcy Magicznej Szklarskiej Poręby trzeba odrysować na specjalnej mapie wszystkie znaki ze szlaku. Mapę można otrzymać w Informacji Turystycznej w Szklarskiej Porębie. Na skrzyżowaniu leśnych dróg z szosą ze Świeradowa Zdroju do Szklarskiej Poręby znajduje się też symboliczny grób Ducha Gór.

Duch Gór był inspiracją m.in. dla Carla Hauptmanna, wybitnego niemieckiego pisarza, poety i dramaturga, a zarazem miłośnika i znawcy polskiej literatury. Przetłumaczył on m.in. „Chłopów” Władysława Reymonta na język Niemiecki. Carl Hauptmann napisał „Księgę Ducha Gór”, dziewięć opowieści, legend o Karkonoszu. Carl Hauptmann mieszkał w Szklarskiej Porębie ze swoim bratem Gerhartem, nagrodzonym Nagrodą Nobla w 1912 roku.

Ściągali oni do swojego domu znanych przedstawicieli sztuki i kultury, tworząc swoistą kolonię artystyczną. Dom Hauptmanów, stojący w otoczeniu rozległego ogrodu, to obecnie muzeum, w którym znajdują się eksponaty będące spuścizną braci. Są to m.in. karkonoskie pejzaże przedwojennych malarzy, obrazy Wlastimila Hofmana i prace współczesnych artystów.

Najstarsza część miasta to Szklarska Poręba Dolna, czyli okolica kościoła pw. Niepokolanego Serca NMP wzniesionego w latach 1754-86. W świątyni znajdują się obrazy, których autorem był Wlastimil Hofman, uznawany za ostatniego przedstawiciela tzw. symbolizmu młodopolskiego. Więcej prac tego wybitnego twórcy można zobaczyć we Wlastimilówce, czyli Domu Wlastimila Hofmana.

Od Wlastimilówki jest już niedaleko do do jednego z najpiekniejszych punktów widokowych w Sudetach, Złotego Widoku. Z tego punktu widokowego, znajdującego się na stromym progu skalnym można podziwać panoramy na Karkonosze i Kotlinę Jeleniogórską. Miejsce przeszło generalny remont wiosną 2020 roku. Dodano estetyczne balustrady, leżanki, ławki i stoły.

Niedaleko od Złotego Widoku, na pograniczu Szklarskiej Poręby Średniej i Dolnej znajduje się Chybotek. Jest kilkumetrowej wysokości zespół granitowych bloków. Najwyżej położony siedmiokątny kamień o wadze kilkudziesięciu ton i średnicy około czterech metrów wsparty jest jedynie w dwóch miejscach i daje się rozkołysać, stąd nazwa Chybotek.

Związane są z nim legendy o Duchu Gór, a jedna z nich podaje, że skała zamykała wejście do podziemnego skarbca. Do 1945 roku używano nazwy „misa cukru”, ze względu na kształt tej formacji skalnej.

Dla narciarzy główną atrakcją Szklarskiej Poręby jest Szrenica, gdzie znajduje się 5 tras naraciarskich o łącznej długości 12 kilometrów. Na Szrenicę można dotrzeć koleją krzesełkową ze stacji w Szklarskiej Porębie, przy ulicy Turystycznej. Trasa kolei biegnie przez las, po drodze przecinając kilka strumieni. Kilka razy z krzesełka można zobaczyć trasę narciarską Puchatek. Trasa ta jest oświetlana wieczorem, można więc na niej jeździć nawet do godziny 22:00.