Zamek w Lublinie

[ Co warto zobaczyć w Polsce? ]

  Zamki w Polsce

[ zamek Chojnik ] [ zamek Czocha ] [ zamek w Golubiu ] [ zamek krzyżacki w Toruniu ]
[ zamek Książ ] [ zamek w Lublinie ] [ zamek książęcy w Oleśnicy ]

Zamek w Lublinie, usytuowany na wzgórzu w północno-wschodniej części miasta, ma niezwykle bogatą i burzliwą historię. Jego początki sięgają XII wieku, kiedy to na wzgórzu zamkowym wzniesiono drewniano-ziemną warownię. W XIV wieku na polecenie Kazimierza Wielkiego zamek został rozbudowany i przekształcony w gotycką twierdzę murowaną, mającą na celu obronę granicy Królestwa Polskiego przed najazdami tatarskimi. W czasach Unii Lubelskiej z 1569 roku zamek był świadkiem licznych wydarzeń politycznych, gdyż odbywały się tu obrady, a Lublin stał się ważnym centrum administracyjnym.

W XVII wieku zamek przeszedł przebudowę na barokową rezydencję królewską, lecz jego los zmienił się dramatycznie w XVIII wieku. Zniszczony podczas wojen szwedzkich, a następnie adaptowany na więzienie, zamek stracił swój dawny blask. Podczas zaborów, a także w okresie II wojny światowej, funkcjonował jako miejsce przetrzymywania więźniów politycznych. Po wojnie zamek został odbudowany, a od 1957 roku mieści Muzeum Lubelskie, które istnieje do dziś.

Zamek Lubelski jest budowlą o zróżnicowanej stylistyce, odzwierciedlającą jego burzliwą historię. Jego najstarsza część, czyli wieża donżon, powstała w XIII wieku i pierwotnie służyła jako strażnica. Jest to okazała budowla o średnicy około 15 metrów i wysokości 30 metrów, zbudowana z kamienia i cegły. Charakterystyczna dla tej części zamku jest jej potężna, cylindryczna forma, typowa dla średniowiecznych wież obronnych. Wieża była później kilkakrotnie przebudowywana.

Główna część zamku, odbudowana w stylu neogotyckim w XIX wieku, obejmuje trzy skrzydła wokół dziedzińca. Wnętrza zamku zostały zmodernizowane na potrzeby muzealne, jednak zachowano wiele historycznych elementów, takich jak sklepienia, okna strzelnicze oraz oryginalne fragmenty murów. Warto zwrócić uwagę na Kaplicę Trójcy Świętej, z gotycką architekturą i wyjątkowymi freskami bizantyjsko-ruskimi, będącą jednym z najcenniejszych zabytków sakralnych w Polsce.

W czasie II wojny światowej Zamek Lubelski stał się jednym z najokrutniejszych miejsc kaźni na terenie Polski. W latach 1939–1944 funkcjonowało tu więzienie Gestapo. Niemcy wykorzystywali zamek do przetrzymywania i torturowania polskich więźniów politycznych, członków ruchu oporu, żołnierzy Armii Krajowej oraz Żydów. Więźniowie ci byli poddawani brutalnym przesłuchaniom i egzekucjom. W ciemnych lochach zamku gestapo stosowało najbardziej brutalne metody, a egzekucje na dziedzińcu były niemal codziennością.

Po wkroczeniu Armii Czerwonej do Lublina w 1944 roku, zamek stał się więzieniem NKWD i UB. Funkcjonował jako miejsce przetrzymywania osób podejrzanych o działalność antykomunistyczną. Przez mury zamku przewinęło się tysiące ludzi — żołnierzy podziemia niepodległościowego, działaczy Armii Krajowej, Batalionów Chłopskich, a także członków antykomunistycznych organizacji cywilnych.

Przez więzienie przeszło wiele znanych postaci, m.in. żołnierze wyklęci oraz intelektualiści, których NKWD i UB uważały za zagrożenie dla nowego, komunistycznego porządku. Zamek stał się symbolem represji i zniewolenia Polaków, a w jego murach przez lata panowała atmosfera strachu i terroru.

Obecnie Zamek Lubelski pełni funkcję muzealną i jest siedzibą Muzeum Lubelskiego, które gromadzi bogate zbiory sztuki i historii. Ważną częścią ekspozycji są wystawy poświęcone tragicznym losom więźniów gestapo i NKWD. Można tu zobaczyć dokumenty, zdjęcia oraz pamiątki po osobach, które przeżyły ten koszmar.

Na dziedzińcu zamkowym znajduje się także pomnik pamięci ofiar gestapo i NKWD, który przypomina o cierpieniach, jakie miały tu miejsce. Muzeum organizuje również różne wystawy czasowe, poświęcone m.in. działalności ruchu oporu oraz wydarzeniom II wojny światowej.