Emigracja

Polacy z powodów zawirowań historycznych często byli zmuszani do emigracji, dopiero w najnowszych dziejach państwa polskiego emigracja polityczna ewoluowała w emigrację ekonomiczną. Przyjrzymy się zatem jak wyglądało to przed wiekami i dzisiaj.

Pierwsza liczniejsza emigracja miała miejsce po klęsce Konfederacji barskiej i I rozbiorze Polski. Emigranci znaleźli się głównie w Turcji, Szwajcarii, Francji, Austrii i Saksonii. Powstały wówczas polskie kolonie w Dreźnie, Paryżu, Stambule, najliczniejsza, licząca kilkaset osób była kolonia wiedeńska. Poważną rolę polityczną odegrała emigracja po przegranej wojnie z Rosją w 1792 roku i zwycięstwie konfederacji targowickiej. Na emigrację udali się wówczas czołowi działacze Sejmu Czteroletniego 1788–1792, współtwórcy i zwolennicy Konstytucji 3 Maja. Wśród nich byli m.in. Hugo Kołłątaj i Ignacy Potocki, a także Tadeusz Kościuszko. Przyczynili się oni do wybuchu Insurekcji kościuszkowskiej, po której nastąpiła pierwsza wielka fala emigracji.

Po upadku Insurekcji kościuszkowskiej i III rozbiorze Polski emigracja z kraju objęła około 4 tysiące osób. Wśród nich był gen. Henryk Dąbrowski, który przystąpił do organizowania Legionów Polskich we Włoszech. Po rozwiązaniu Legionów w 1803 roku część emigrantów wróciła do kraju. Po upadku Powstania listopadowego nastąpiła nowa fala emigracji, zwaną Wielką Emigracją. Do 1837 roku opuściło kraj około 9 tysięcy osób. Głównym jej ośrodkiem była Francja, mniejsze grupy emigrantów skupiły się w Wielkiej Brytanii, Belgii, Szwajcarii, także w Stanach Zjednoczonych. Liczne, działające na emigracji ugrupowania polityczne, takie jak Hotel Lambert, czy Towarzystwo Demokratyczne Polskie prowadziły intensywną działalność dla sprawy polskiej.

Klęska Powstania styczniowego i represje, które po niej nastąpiły spowodowały, że w na emigrację udało się około 10 tysięcy powstańców. Pod względem znaczenia politycznego emigracja ta nie miała dużego wpływu na kraj. Dopiero założona w 1887 roku w Szwajcarii Liga Polska, wysuwająca hasła w duchu dawnych tradycji powstańczych, przekształciła się w 1893 roku w Ligę Narodową, związaną z Romanem Dmowskim, która inspirowała ruch narodowo-demokratyczny w kraju. Po odzyskaniu niepodległości emigracja stanowiła mały odsetek, emigrowały głównie mniejszości narodowe, jak Żydzi, którzy udawali się do Palestyny.

Kolejna emigracja wiązała się z II wojną światową i  związana była z przeniesieniem władz państwowych poza granice kraju. Do Francji i na Bliski Wschód w 1939 roku przedostało się około 50 tysięcy żołnierzy i osób cywilnych. Później z okupowanego kraju wydostało się jeszcze kilkadziesiąt tysięcy osób. W kolejnych latach wojny emigracja polska powiększyła się w wyniku w wyniku deportacji dokonanych w 1940–1941 przez władze sowieckie, było to ponad 400 tysięcy osób. Łącznie po zakończeniu II wojny światowej poza granicami kraju znalazło się 5 milionów osób.

Po objęciu w Polsce władzy przez komunistów z Polski do 1947 roku wyjechało kilkadziesiąt tysięcy osób, w tym działacze polityczni. W 1947–1950 Polacy i obywatele RP innych narodowości pozostali na uchodźstwie osiedlili się w wielu krajach:

– w USA 110 000
– w Australii ok. 60 000
– w Izraelu 55 000
– w Kanadzie 47 000
– we Francji 30 000
– w Afryce Wschodniej 20 000
– w Brazylii 7000
– w Argentynie 5000
– w Nowej Zelandii 800

Po wydarzeniach marcowych w 1968 roku, wskutek kampanii antysemickiej prowadzonej przez komunistyczne władze, w latach 1968–1972 opuściło Polskę 15-20 tysięcy osób.

Szacuje się, że w latach 80. z Polski wyjechało na stałe 1,3 mln osób. Część osób wyjechała tuż przed lub w następstwie wprowadzenia stanu wojennego w 1981 roku. Wyjeżdżały przede wszystkim osoby w wieku największej aktywności zawodowej, w wieku produkcyjnym, co doprowadziło do wyraźnego osłabienia potencjału demograficznego Polski. Przyczyny emigracji częściowo miały przyczyny polityczne, ale zwiększyła się też tzw. emigracja zarobkowa.

Po transformacji ustrojowej, a zwłaszcza po wejściu Polski do Unii Europejskiej i otwarciu granic rozpoczęła się wielka fala emigracji zarobkowej. Z kraju wyjechali zwłaszcza młodzi Polacy, tuż po maturze lub po studiach. Jak wynika z danych opublikowanych przez GUS w 2014 roku, po 2004 roku wyjechało z Polski 2 mln osób. Większość z nich zakłada na emigracji rodziny i nie widzi perspektyw na powrót do kraju. Dzieci poniżej 15 roku życia mieszka za granicą już ponad 220 tysięcy.

Według danych Głównego Urzędu Statystycznego w latach 2004-2013 za granicą przebywały następujące ilości Polaków:

– 2004 r.: 1 mln
– 2005 r.: 1,45 mln
– 2006 r.: 1,95 mln
– 2007 r.: 2,27 mln
– 2008 r.: 2,21 mln
– 2009 r.: 2,10 mln
– 2010 r.: 2 mln
– 2011 r.: 2,06 mln
– 2012 r.: 2,13 mln
– 2013 r.: 2,96 mln

W 2014 roku socjologowie Uniwersytetu im. Mikołaja Kopernika w Toruniu przeprowadzili badania, z których wynikało, że 70% maturzystów rozważało opuszczenie kraju, przynajmniej na jakiś czas. W zasadzie jedyną przyczyną emigracji po 2004 roku jest ekonomia. Badani maturzyści stwierdzali, że we własnym kraju nie czują się za dobrze. Płace godzinowe w Anglii czy w Holandii są co najmniej kilkukrotnie wyższe niż w Polsce. Co za tym idzie, nawet przy dużo wyższych kosztach życia wyjazd za granicę w celach zarobkowych po prostu jest opłacalny. Młodym w Polsce brakuje też perspektyw i to wśród takich osób najwięcej myśli o wyjeździe na stałe.

Dodaj komentarz