1797 r.: Powstanie Legionów Polskich we Włoszech

[ Powrót do historii Polski ]

Po III rozbiorze Polski i całkowitej utracie państwowości wielu Polaków, zwłaszcza wojskowych, wyemigrowało z kraju, głównie do Saksonii, Włoch i Francji. Wielu z nich związało swe losy z gen. Napoleonem I Bonaparte. Jeszcze w 1794 roku powstała w Paryżu Agencja, polska organizacja polityczna, założona przez Franciszka Barssa, jako oficjalne przedstawicielstwo Insurekcji kościuszkowskiej. Po upadku Powstania kościuszkowskiego, od 1796 roku stała się jedną z organizacji emigrantów polskich.

W 1797 roku, z przyzwolenia Napoleona I Bonaparte, uzyskała zgodę władz francuskich na utworzenie Legionów Polskich we Włoszech. Utworzone zostały w Lombardii w styczniu 1797 dwa Legiony Polskie pod dowództwem generałów Henryka Dąbrowskiego i Karola Kniaziewicza. Ich celem była walka o niepodległość Polski.

Mundury i sztandary były zbliżone do polskich, język komend i stopnie wojskowe również były polskie. Na szlifach widniał włoski napis Ludzie wolni są braćmi. Kokardy przypięte do mundurów były trójkolorowe w nawiązaniu do rewolucji francuskiej symbolizującą sojusz i protekcję Republiki. W maju 1797 roku w szeregach Legionów stanęło około 7 tys. żołnierzy, głównie Polaków przebywających na emigracji oraz polskich jeńców i dezerterów z armii austriackiej, wcielonych do niej uprzednio i zmuszanych do walki z Francuzami.

Henryk Dąbrowski wprowadził w Legionach nowoczesny system dowodzenia na wzór francuski, zniósł kary cielesne, dał możliwość awansu również żołnierzom nie mającym pochodzenia szlacheckiego, nakazał naukę czytania i pisania oraz pogłębianie wiedzy z historii Polski. W Legionach polskich walczyło w sumie ok. 35 tys. ludzi, zginęło ok. 20 tys.  Wykształciły one znakomitą kadrę przyszłych oficerów, były szkołą patriotyzmu i demokracji. Powstała w 1797 roku „Pieśń Legionów Polskich”, napisana przez Józefa Wybickiego, nazwana później „Mazurkiem Dąbrowskiego, w XX wieku stała się polskim hymnem narodowym.