1947-1956 r.: Polska w okresie stalinizmu

[ Powrót do historii Polski ]

Po wojnie następowały zmiany upodabniające polski system społeczny i gospodarczy do modelu sowieckiego. Zachowano pozory wielopartyjności, jednak wkrótce to Polska Zjednoczona Partia Robotnicza realnie decydowała o państwie. Polska była całkowicie podporządkowana ZSRS. Choć oficjalnie władzę w Polsce sprawował triumwirat: Bolesław Bierut, Jakub Berman i Hilary Minc, to wojskiem kierował sowiecki marszałek Konstanty Rokossowski, a Ministerstwem Bezpieczeństwa Publicznego sowieccy doradcy. Władze w kraju kontrolował ambasador ZSRS, który  był faktycznym namiestnikiem Moskwy. Państwo zaczęło przybierać formę totalitarną.

Likwidowano kolejne zrzeszenia, stowarzyszenia społeczne. Kontroli poddano związki zawodowe. Zniesiono samorządy lokalne, a sądownictwo zostało podporządkowane władzy, przez co przestało być obiektywne i niezawisłe. Przeciwników politycznych skazywano w pokazowych procesach, nierzadko skazując na śmierć.

Jedynie w latach 1950-1951 w ramach  tzw. akcji K na bezpośredni rozkaz Stanisława Radkiewicza, ministra bezpieczeństwa publicznego, aresztowano jako „niepewnych politycznie” ponad 4 tys. osób, w tym żołnierzy Armii Krajowej i Batalionów Chłopskich. Pod zarzutem szpiegostwa znaleźli się w więzieniach zarówno wybitni żołnierze ruchu oporu (Żołnierze Wyklęci), opozycyjni politycy, jak też byli działacze komunistyczni. Torturami fizycznymi i psychicznymi zmuszano do przyznawania się do nawet najbardziej absurdalnych zarzutów.

Ogromne represje dotknęły także Kościół katolicki. Komuniści internowali samego prymasa Polski Stefana Wyszyńskiego. Głośny stał się pokazowy proces biskupa Czesława Kaczmarka, oskarżonego m.in. o szpiegostwo, kolaborację z Niemcami, próbę obalenia ustroju PRL i skazano na 12 lat więzienia.

Władze doprowadziły do likwidacji prywatnego handlu. W okresie stalinizmu zbudowano w Polsce system obozów pracy, gdzie trafiali sklepikarze i inni „wrogowie ludu”, młodzież, księża, czy chociażby opowiadacze antypaństwowych dowcipów i słuchacze zachodnich rozgłośni radiowych. Na wsi walczono z kułakami i próbowano doprowadzić do kolektywizacji rolnictwa.

Starano się podporządkować komunistom wszystkie dziedziny życia, zaczynając od kultury i nauki, a kończąc na modzie. Dziesiątakami zakazów kontrolowano życie codzienne. Kwitło donosicielstwo i wzajemne szpiegowanie.