POCZĄTKI RADIOFONII W POLSCE

[ Powrót do historii Polski ]

 

Polska radiotechnika i późniejsze radio w obecnej, powszechnie znanej nam postaci swoje korzenie zawdzięcza w dużej mierze specjalistom radiowym wyedukowanym w szeregach armii zaborczych. To tam intensywnie rozwijała się w jednostkach łączności radiotechnika i tam nauczył się tego fachu np. Janusz Groszkowski, Stanisław Noworolski, Mieczysław Jeżewski, Jan Machcewicz, Kazimierz Jackowski, Kazimierz Krulisz czy Fryderyk Schoen. Wśród wielu popularyzatorów radiotechniki i uczonych znajdowało się także wielu inżynierów wyszkolonych na polach bitew czy to austriackiej, pruskiej czy carskiej armii rosyjskiej.

Faktem jest, że apogeum zainteresowania tematyką radia przypadł w młodej II RP na rok 1922. Tu można mówić o swoistym przełomie. Na wiosnę tego roku Józef Plebański, Władysławe Heller, Jan Machcewicz, Kazimierz Jackowski i Janusz Groszkowski zarejestrowali Stowarzyszenie Radiotechników Polskich. Następne miesiące to okres pojawiania się w Polsce aparatów radiowych pochodzących z importu i rozpoczynają nadawanie na terenie kraju pierwsze europejskie stacje. Podstawy polskiej myśli radiofonicznej zawarł Jan Machcewicz w książce „Radjotelegrafja i Radjofonja”. W 1923 roku rozpoczyna działalność Polskie Towarzystwo Radiotechniczne.

Dzięki towarzystwu i jego naciskom radio wychodzi z pod kurateli wojska i staje się dostępne dla ogółu społeczeństwa. Reguluje to specjalna ustawa, z 1924 roku. 1 lutego PTR uruchamia pierwszą w Polsce radiową stację nadawczą. Sprzęt nagraniowy jest pożyczony a samo studio prowizorycznie wytłumione zgodnie z zasadami akustyki.

Gdy stacja rozpoczynała nadawanie sygnału radiowego z Warszawy odbierało go zaledwie kilkudziesięciu abonentów. Już w 1926 roku ponad 30 tys. osób słuchało radia nadawanego przez PTR. Finalnie PTR zostało przejęte przez państwo (1928 rok) i przechrzczone na Polskie Zakłady Marconi S.A.

Zainteresowanie radiofonią jest tak duże, że prowadzone początkowo w Warszawie kursy radiowe zaczynają być organizowane w miastach i miasteczkach II RP. Na prasowym rynku ukazują się pierwsze branżowe wydawnictwa dotyczące radiofonii, jak np. „Radjo Amator” czy „Radjo”.

Silnym ośrodkiem radiofonii był Kraków. To właśnie tutaj 11 listopada 1918 roku Polacy po przejęciu radiostacji na Dębnikach nadali jako pierwsi w świat komunikat o niepodległości Polski. Wyróżniał się swoimi zasługami na polu radiofonii Mieczysław Jeżewski. Radioklub Krakowski zbudował podobną stację doświadczalną w Gimnazjum im. Stanisława Witkowskiego i z tejże placówki prowadził nadawania trwające do kilkunastu dni (próbne).

W 1925 roku ogólnopolska inicjatywa, Polskie Radio S.A. wygrywa konkurs na eksploatację ogólnopolskiej sieci radiofonicznej. Pierwszym dyrektorem zostaje Zygmunt Chamiec. Stacja Polskiego Radia w Warszawie pierwszy regularny sygnał wyemitowała 19 kwietnia 1926 roku. Krakowski oddział Polskiego Radia startuje z emisją 15 lutego 1927 roku, a już wkrótce inne stacje radiowe powstają w różnych miejscach ówczesnej Polski. Swoje stacje nadawcze mają Poznań, Katowice, Wilno i Łódź.

Akcje Polskiego Radia zostały w 1935 roku wykupione przez państwo i od tamtej pory do wybuchu II wojny światowej pozostawało ono pod zarządem Ministra Poczt i Telegrafów. W przeddzień wojny obronnej Polski Polskie Radio miało do dyspozycji 10 stacji nadawczych (łączna moc 424 kW).

21 kwietnia 2015 roku w Operze Narodowej w Warszawie odbyła się uroczysta gala będąca punktem kulminacyjnym obchodów 90-lecia Polskiego Radia.