1968 r.: Marzec ’68

[ Powrót do historii Polski ]

Kryzys polityczny zapoczątkowany demonstracjami studenckimi, m.in. w Warszawie, Gdańsku, Krakowie, Łodzi i Poznaniu, brutalnie rozbitymi przez oddziały Milicji i ORMO. Protesty trwały od 8 do 23 marca. Bezpośrednią przyczyną wybuchu zajść była demonstracja studentów pod pomnikiem Adama Mickiewicza w Warszawie (30 stycznia 1968) przeciwko zdjęciu przez cenzurę spektaklu „Dziady” w reżyserii Kazimierza Dejmka, granego w warszawskim Teatrze Narodowym.

Dwóch studentów Uniwersytetu Warszawskiego, na wniosek ministra szkolnictwa wyższego Henryka Jabłońskiego, relegowano z uczelni za przedstawienie relacji z zajść reporterom prasy francuskiej. Byli to Adam Michnik i Henryk Szlajfer. Przywódcy ruchu studenckiego podjęli decyzję o zorganizowaniu wiecu w obronie studentów usuniętych z uczelni, który odbył się 8 marca. Wiec odbywał się w bardzo spokojnej atmosferze, jednak pod koniec został zaatakowany przez oddziały ZOMO. Protesty rozszerzyły się na cały kraj, w szczególności na te miasta, w których były ośrodki akademickie.

Wydarzenia marcowe stały się pretekstem do antysemickich czystek, ponieważ władze komunistyczne podkreśliły żydowskie pochodzenie inicjatorów zajść. Wskutek kampanii antysemickiej w latach 1968–1972 opuściło Polskę 15-20 tys. osób.

Zobacz więcej: Marzec 1968.