Afera FOZZ (1990)
[Powrót do afer III RP]
Została ujawniona przez inspektora NIK Michała Falzmanna. FOZZ, który powstał w 1986 roku, miał zajmować się skupywaniem zagranicznego zadłużenia Polski i ponieważ jego cele nie były zgodne z obowiązującym prawem międzynarodowym, FOZZ prowadził tajną działalność. W związku z tym kontrola państwa nad jego operacjami finansowymi nie była efektywna. Michał Falzmann ujawnił, że FOZZ służy głównie wyprowadzaniu pieniędzy ze Skarbu Państwa, a za całą operacją stały służby specjalne PRL. FOZZ współuczestniczył w operacjach finansowych tajnych służb razem z przedsiębiorstwami państwowymi handlu zagranicznego i spółkami handlowymi handlu zagranicznego, kontrolowanymi przez państwo.
Pieniądze wyprowadzone z FOZZ miały służyć ludziom związanym z wywiadem wojskowym PRL, za ich pomocą miano finansować scenę polityczną w latach 90. i dać początek wielu wielkim fortunom i firmom, koncernom medialnym czy energetycznym. W lipcu 1991 roku zmarł Michał Falzmann, oficjalną przyczyną śmierci był zawał serca. W październiku tego samego roku w wypadku samochodowym zginął jego szef, prezes NIK Walerian Pańko. Wokół afery przewija się wiele niewyjaśnionych zgonów.
Procesy sądowe oskarżonych toczyły się kilkanaście lat i mało brakowało, aby zakończyły się przedawnieniem. Ostatecznie na więzienie skazano byłego dyrektora Funduszu Grzegorza Żemka, jego zastępczynię Janinę Chim oraz jej partnera i współpracownika, dyrektora Universalu Dariusza Przywieczerskiego, który jednak zbiegł. Większości pieniędzy nigdy nie udało się odzyskać.
Zobacz: Obszerne fragmenty wywiadu Tomasza Sekielskiego z Grzegorzem Żemkiem w tygodniku Wprost 13/2013 roku.
Film o Michale Falzmannie „Oszołom”
Wykład na temat afery FOZZ: