Świerczewski Karol
Karol Świerczewski ps. „Walter” – ur. 22 lutego 1897 r. w Warszawie, zm. 28 marca 1947 r. pod Jabłonkami, generał pułkownik Armii Czerwonej i generał broni Wojska Polskiego. Był uczestnikiem wojny polsko-bolszewickiej po stronie bolszewików (Jako dowódca batalionu w 510 pułku piechoty Armii Czerwonej wraz z armią Tuchaczewskiego maszerował na Warszawę) i wojny domowej w Hiszpanii po stronie komunistów. W 1928 roku został oficerem GRU, w czasie kariery wojskowej w Armii Czerwonej pełnił szereg funkcji sztabowych. Był m.in. komendantem komunistycznej Szkoły Wojskowo-Politycznej, która szkoliła polskich komunistów wysyłanych później z agenturalną misją GRU/NKWD na tereny II RP. W roku 1931 brał udział w szkoleniu i organizacji armii chińskich komunistów. W czasie wojny w Hiszpanii oprócz walk z oddziałami frankistowskimi, przeprowadzał czystki w szeregach ochotników międzynarodowych – rozstrzeliwując jeńców wojennych i własnych podwładnych. Dezerterów rozstrzeliwał osobiście, często robił to po pijanemu, znany był z nadużywania alkoholu.
W czasie wojny niemiecko-sowieckiej został dowódcą 248 Dywizji Strzelców na Froncie Zachodnim. W listopadzie 1941 roku nad Wiaźmą, na skutek popełnionych błędów, dowodzona przez niego dywizja została rozbita podczas odwrotu w bitwie pod Moskwą. Z 10 tysięcy żołnierzy podlegających Świerczewskiemu przy życiu pozostało zaledwie pięciu. Został na dwa lata odsunięty do szkolenia rezerw. W sierpniu 1943 roku Stalin skierował go do organizowanych pod swym patronatem Polskich Sił Zbrojnych w ZSRS. W marcu 1944 roku awansował do stopnia generała dywizji WP i został mianowany zastępcą dowódcy 1 Armii Polskiej w ZSRS do spraw liniowych. Jego alkoholizm oraz lekceważenie życia i zdrowia podległych mu żołnierzy wywoływało liczne konflikty z gen. Zygmuntem Berlingiem, dowódcą 1 Armii WP. Z tego też względu odsunięty od dowodzenia, w okresie od sierpnia do września 1944 roku organizował 2 Armię WP, a następnie 3 Armię WP.
Mimo iż dopuścił się błędów dowódczych i przyczynił się do klęski podległych mu oddziałów, został mianowany generałem broni i generalnym inspektorem osadnictwa wojskowego, a 14 lutego 1946 roku został mianowany II wiceministrem Obrony Narodowej. Byłym żołnierzom AK odmawiał prawa łaski, między grudniem 1944 a marcem 1945 roku zatwierdził 39 wyroków śmierci, z czego 29 zostało wykonanych. W marcu 1947 roku Świerczewski wyjechał na inspekcję garnizonów wojskowych w Bieszczadach, gdzie trwały walki z UPA. Zginął 28 marca 1947 roku, według oficjalnej wersji z rąk UPA. Niektórzy historycy twierdza jednak, że został poświęcony przez władze komunistyczne, aby znaleźć pretekst do rozpoczęcia akcji „Wisła”. W czasach PRL był gloryfikowany, był idolem „czerwonego” harcerstwa tzw. walterowców, do którego należeli m.in. Seweryn Blumsztajn, Jan Lityński i Jacek Kuroń.
« Powrót do Leksykonu