Sapieha Adam Stefan

Adam Stefan Sapieha – ur. 14 maja 1867 r. w Krasiczynie, zm. 23 lipca 1951 r. w Krakowie, polski biskup rzymskokatolicki, biskup diecezjalny krakowski w latach 1911–1951, od 1926 arcybiskup metropolita, kardynał prezbiter od 1946 roku, senator w II Rzeczypospolitej Polskiej w latach 1922–1923. Przez historyków uznawany za jedną z czołowych postaci w dziejach Kościoła polskiego I połowy XX wieku. Nazywany Księciem Niezłomnym.

Urodził się w rodzinie książęcej Sapiehów jako najmłodszy syn Adama Stanisława Sapiehy, działacza niepodległościowego, i Jadwigi z Sanguszków. Studiował prawo na Uniwersytecie Wiedeńskim i Uniwersytecie Jagiellońskim. Studia teologiczne ukończył na Wydziale Teologicznym Uniwersytetu Franciszkańskiego we Lwowie. Święcenia diakonatu otrzymał 15 lipca 1893 roku. W 1895 roku głosił rekolekcje dla ludności polskiej na Górnym Śląsku, wyjechał też na studia specjalistyczne do Rzymu, gdzie 10 lipca 1896 uzyskał stopień doktora obojga praw (kanonicznego i cywilnego) w Papieskim Ateneum Laterańskim.

W 1896 roku odbył podróż do Bośni, aby zapoznać się z warunkami życia zamieszkujących na tych terenach Polaków. Po powrocie do kraju w 1897 roku został mianowany sekretarzem sądu metropolitalnego, egzaminatorem prosynodalnym oraz wicedyrektorem seminarium duchownego we Lwowie. W 1906 roku został szambelanem papieskim Piusa X, pełnił misję nieformalnego ambasadora spraw polskich przy Stolicy Apostolskiej. Do jego zadań należało doradzanie w sprawach Kościoła polskiego na terenie zaborów. Podjął interwencję m.in. w sprawie strajku dzieci wrzesińskich.

Po wybuchu I wojny światowej założył komitet ratunkowy dla dotkniętych klęską wojny. Już w niepodległej Polsce sprzeciwiał się konkordatowi, był zdania, że Kościół polski powinien być całkowicie niezależny od władzy świeckiej. Ostro potępił działania władz, polegające na aresztowaniu w 1930 roku przywódców opozycji do władzy sanacyjnej. Podczas II wojny światowej, pod nieobecność przebywającego we Francji prymasa Augusta Hlonda, był faktycznym przywódcą Kościoła w Generalnym Gubernatorstwie i jednym z przywódców narodu.

Wielokrotnie apelował do władz okupacyjnych oraz podejmował próby interwencji w sprawie traktowania ludności polskiej pod okupacją. 27 marca 1944 roku ogłosił odezwę w sprawie masowych rzezi Polaków dokonywanych przez UPA. Współpracował z rządem RP na uchodźstwie i uzyskiwał od niego pomoc materialną. Zlecił udzielać potajemnie chrztu Żydom i wydawać im fałszywe metryki. 24 marca 1945 roku pod jego patronatem i z jego inicjatywy rozpoczęto wydawanie „Tygodnika Powszechnego”. 15 września 1945 roku zaakceptował deklarację ideową organizacji WiN. Jan Paweł II uważał kardynała Sapiehę za swój autorytet, co wielokrotnie osobiście podkreślał.