Kontrym Bolesław
Bolesław Kontrym ps. „Żmudzin” – ur. 27 sierpnia 1898 r. w Zaturcach, zm. 2 stycznia 1953 r. w Warszawie. Pochodził z rodziny o tradycjach patriotycznych. Pradziadek i dziadek walczyli w obu polskich powstaniach niepodległościowych. W 1915 roku, jako ochotnik wstąpił do armii rosyjskiej. Ukończył przyśpieszony kurs szkoły chorążych w Saratowie, od sierpnia 1917 roku był dowódcą oddziału konnych zwiadowców w 660 p.p. i otrzymał stopień porucznika.
Przeszedł do oddziałów polskich formujących się w Rosji, gdzie od stycznia 1918 roku służył w 5 pułku ułanów II Korpusu Polskiego. W październiku 1918 roku został jednak aresztowany przez bolszewików i wcielony do Armii Czerwonej.
W lutym 1921 roku otrzymał przydział na studia do Akademii Sztabu Generalnego w Moskwie jako dowódca brygady. Rok później, w lutym 1922 roku nawiązał kontakt z attaché wojskowym przy Poselstwie RP, płk. Romualdem Wolikowskim. Dostarczał mu liczne informacje o charakterze wywiadowczym. Wobec zagrożenia ze strony sowieckiego kontrwywiadu sfingował własną śmierć i nielegalnie przekroczył granicę z Polską.
W kraju został zweryfikowany w stopniu porucznika i został dowódcą plutonu w w II batalionie Straży Granicznej. W czasie tej służby, jeden z jego podwładnych został uprowadzony za granicę ZSRS i uwięziony w Mińsku. W odwecie Kontrym porwał całą załogę sowieckiego posterunku granicznego i zadzwonił do sowieckiego dowództwa w Mińsku oferując wymianę, która doszła do skutku.
Kiedy ochronę granic przejął Korpus Ochrony Pogranicza, Bolesław Kontrym w lipcu 1924 roku przeszedł do Policji Państwowej, gdzie otrzymał stopień aspiranta. Po ukończeniu 6-miesięcznego kursu oficerów Policji Państwowej w Poznaniu, w 1929 roku został zastępcą komendanta powiatowego Policji w Słonimie.
Awansując w szybkim tempie już w roku 1939 został kierownikiem Wydziału Śledczego Komendy Wojewódzkiej Policji Państwowej w Wilnie w stopniu komisarza. Jego działalność polegała m.in. na rozpracowywaniu antypaństwowych organizacji, przede wszystkim komunistycznej agentury, która była na tych terenach szczególnie rozbudowana i niebezpieczna.
Podczas kampanii wrześniowej został wysłany jako kurier z Wilna do Zaleszczyk z pakietem poczty dyplomatycznej ze Sztokholmu dla rządu RP, po czym powrócił do Wilna. Został internowany po przekroczeniu granicy litewskiej i osadzony w obozie w Kołatowie pod Kownem. W październiku zbiegł z obozu i przez Rygę oraz Tallinn przybył do Sztokholmu. Następnie przez Bergen w Norwegii i Wielką Brytanię dotarł do odtworzonego Wojska Polskiego we Francji.
Dowodził tam od grudnia 1939 roku kompanią w Oddziale Zapasowym 2. Dywizji Strzelców Pieszych. Od marca 1940 roku dowodził kompanią w III batalionie Samodzielnej Brygady Strzelców Podhalańskich, w której składzie wziął udział w bitwie pod Narwikiem. W październiku 1940 roku przedostał się przez Portugalię do Wielkiej Brytanii. Tam we wrześniu 1941 roku został przydzielony do III batalionu w 1. Samodzielnej Brygadzie Spadochronowej. Zgłosił się do zrzutu do Polski. Zaprzysiężony w w kwietniu 1942 roku do Armii Krajowej, przeszedł szkolenie cichociemnych.
Zrzucono go do kraju w nocy z 1 na 2 września 1942 roku w ramach operacji lotniczej „Smallpox”, a we wrześniu został przydzielony do organizacji sabotażowo-dywersyjnej „Wachlarz”. Po aresztowaniu dowódcy III odcinka „Wachlarza”, kpt. Alfreda Paczkowskiego ps. „Wania”, objął jego stanowisko. Wspólnie z por. Janem Piwnikiem ps. „Ponury” zorganizował 18 stycznia 1943 roku słynną akcję odbicia więźniów z więzienia niemieckiego w Pińsku, podczas której uwolniono kpt. Paczkowskiego.
Bolesław Kontrym został oddelegowany do dyspozycji Delegatury Rządu RP na Kraj z przydziałem do Państwowego Korpusu Bezpieczeństwa był szefem Centrali Służby Śledczej i zastępcą Komendanta Głównego Korpusu Bezpieczeństwa. Jednocześnie od czerwca 1943 roku pełnił funkcję dowódcy oddziału dyspozycyjnego pod kryptonimem „Podkowa” – „Sztafeta”, którego zadaniem była ochrona lokali i aparatu Delegatury Rządu. Na jego czele wykonał 25 akcji likwidacyjnych na agentach i konfidentach.
Walczył w Powstaniu warszawskim. Był czterokrotnie ranny, m.in. 4 sierpnia w czasie szturmu na budynek PAST-y przy ul. Zielnej 37/39, którym dowodził. Za zasługi w walkach otrzymał awans do stopnia majora. Po upadku powstania przebywał w niemieckich obozach jenieckich, skąd zbiegł w końcu kwietnia 1945 roku . Przedostał się do Polskich Sił Zbrojnych na Zachodzie.
Od maja 1945 roku był dowódcą 1 kompanii, a od września zastępcą dowódcy 9 Batalionu Strzelców Flandryjskich w składzie 1 Dywizji Pancernej pod dowództwem gen. Stanisława Maczka. Otrzymał stopień majora.
Bolesław Kontrym wrócił do Polski 17 maja 1947 roku. Na jego decyzje wpływ miało odnalezienie się jego brata – Konstantego Kontryma, który został generałem w armii Berlinga i został skierowany do Armii Czerwonej. Konstanty gwarantował Bolesławowi bezpieczeństwo po powrocie do Polski. Otrzymał zaświadczenie zezwalające na pracę w służbie państwowej. Został szefem działu administracyjno-gospodarczego w Centralnym Zarządzie Państwowego Przemysłu Fermentacyjnego.
Przez cały czas był śledzony przez Informację Wojskową, co skończyło się aresztowaniem 13 października 1948 roku. Został wywołany z pracy pod pretekstem spotkania służbowego i wywieziony pod Warszawę do tajnej willi MBP “Spacer” w Miedzeszynie. Tam przez prawie rok, do 8 września 1949 roku był poddawany ciężkim torturom. Przeprowadzał je Edmund Kwasek, który jest podpisany pod 23 protokołowanymi przesłuchaniami. Rodzina o jego losie dowiedziała się dopiero w 1952 roku.
Po prawie 4-letnim ciężkim śledztwie wyrokiem Sądu Wojewódzkiego w Warszawie, zatwierdzonym przez Sąd Najwyższy, został skazany na karę śmierci. Wyrok wykonano prawdopodobnie 2 lub 20 stycznia 1953 roku. Do 2014 roku miejsce pochówku nie było znane. 28 września 2014 roku IPN poinformował, że szczątki Bolesława Kontryma zostały odkryte i zidentyfikowane podczas prac ekshumacyjnych przeprowadzonych w Kwaterze „Na Łączce” na Cmentarzu Wojskowym na Powązkach w Warszawie.