Cyrankiewicz Józef

Józef CyrankiewczJózef Cyrankiewicz – ur. 23 kwietnia 1911 r. w Tarnowie, zm. 20 stycznia 1989 r. w Warszawie, polski działacz socjalistyczny i komunistyczny, członek władz PPS i PZPR, pięciokrotny premier RP i PRL. Więzień KL Auschwitz, gdzie  należał do ścisłego kierownictwa konspiracji.

Podczas nieukończonych studiów na Uniwersytecie Jagielońskim, Józef Cyrankiewicz związał się z rychem socjalistycznym. Brał udział w starciach ulicznych z ugrupowaniami prawicowymi. Był podporucznikim rezerwy artylerii Wojska Polskiego i po wybuchu II wojny światowej był oficerem zwiadowczym I dywizjonu 5 pułku artylerii ciężkiej.

Znalazł się w niemieckiej niewoli, ale zbiegł z transportu kolejowego do Niemiec. Do 1941 roku stał na czele Polskiej Partii Socjalistycznej – Wolność, Równość, Niepodległość i Gwardii Ludowej WRN w okręgu krakowskim, która podporządkowała się Związkowi Walki Zbrojnej.

Józef Cyrankiewicz został zaprzysiężonym oficerem ZWZ. Podczas działalności konspiracyjnej zorganizował akcję odbicia z rąk Gestapo Jana Karskiego. Został aresztowany przez Gestapo w kwietniu 1941 roku i przez rok przebywał w więzieniu przy Montelupich w Krakowie. Po nieudanej próbie ucieczki znalazł się w niemieckim obozie koncentracyjnym KL Auschwitz.

Został członkiem obozowej konspiracji, odpowiadał za nadzór i łączność Grupy Bojowej Oświęcim. W sierpniu i wrześniu 1944 przekazywał grypsy cichociemnemu ppor. Stefanowi Jasieńskiemu w związku z rozważaniem przez AK ataku na obóz w celu uratowania więźniów.

Po zwolnieniu z obozu na wiosnę 1945, znalazł się we władzach koncesjonowanego przez komunistów PPS, wchodząc w skład Rady Naczelnej PPS. Nie zareagował na prośbę o ułaskawienie Witolda Pileckiego. Z relacji świadków wynika, że Cyrankiewicz mógł współpracować z Niemcami jako konfident o pseudonimie „Rot”. Mógł go zdemaskować Witold Pilecki, dlatego musiał zginąć z rąk komunistów bez szansy na ułaskawienie. W 2007 tygodnik „Wprost” opublikował artykuł przypisujący Cyrankiewiczowi współpracę z Gestapo oraz handel kosztownościami na terenie obozu.

W czasie wydarzeń Czerwca 1956 opowiedział się przeciwko robotnikom i nakazał oddziałom LWP i Korpusowi Bezpieczeństwa Wewnętrznego brutalnie stłumić powstanie robotnicze w Poznaniu. Wówczas, w przemówieniu na antenie Polskiego Radia w Poznaniu stwierdził iż: „Każdy prowokator czy szaleniec, który odważy się podnieść rękę przeciw władzy ludowej, niech będzie pewny, że mu tę rękę władza ludowa odrąbie.” Podczas protestów robotniczych Grudnia 1970 zaakceptował decyzję Gomułki o strzelaniu do robotników i przyjął ją do realizacji jako premier rządu.

Dodaj komentarz