Gawlina Józef
Józef Gawlina – Józef Gawlina – ur. 18 listopada 1892 r. w Strzybniku, pow. raciborski, zm. 21 września 1964 r. w Rzymie, biskup polowy Wojska Polskiego, generał dywizji Wojska Polskiego, ordynariusz emigracji polskiej. Uczył się w Królewskim Ewangelickim Gimnazjum w Raciborzu, z którego został usunięty za uczestnictwo w nielegalnym polskim kółku samokształceniowym. W 1914 roku ukończył Królewskie Pruskie Gimnazjum w Rybniku i podjął studia na Wydziale Teologicznym Uniwersytetu Wrocławskiego, przerwane w kwietniu 1915 roku z powodu powołania do armii pruskiej i wysłania na front zachodni w stopniu szeregowca.
Został ranny na froncie francuskim w listopadzie 1915 roku i odesłany do służby garnizonowej we Wrocławiu. We wrześniu 1917 roku został wysłany na front bliskowschodni do Syrii, w bitwie pod Damaszkiem wzięty do niewoli angielskiej. Po powrocie do Wrocławia w lipcu 1920 roku, ukończył doktoranckie studia teologiczno-filozoficzne, a 19 czerwca 1921 roku otrzymał święcenia kapłańskie.
Jako obywatel niemiecki mógł rozpocząć działalność duszpasterską w części Śląska należącej do Niemiec. Chcąc pełnić służbę duszpasterską w polskiej części Górnego Śląska wyjeżdża do Katowic, gdzie zostaje wikariuszem w Czerwionce. W lipcu 1924 roku został mianowany przez prymasa Augusta Hlonda sekretarzem generalnym Ligi Katolickiej Administracji Apostolskiej Górnego Śląska. Od września 1924 roku do marca 1927 roku kierował redakcją „Gościa Niedzielnego”. Na zlecenie prymasa Augusta Hlonda zorganizował w Warszawie Katolicką Agencję Prasową. 21 lipca 1931 roku został proboszczem parafii św. Barbary w Królewskiej Hucie. W swojej parafii zasłużył się na polu działalności dobroczynnej, założył m.in. biuro „Caritasu”, ochronkę dla dzieci, kuchnie ludową.
14 lutego 1933 roku został mianowany biskupem polowym Wojska Polskiego. Sakrę biskupią otrzymał 19 marca 1933 roku. Swym postępowaniem niejednokrotnie narażał się przełożonym wojskowym i władzom państwowym. Przykładem odwagi cywilnej był udział w pogrzebie Wojciecha Korfantego. Był na pogrzebie jedynym biskupem przybyłym z Warszawy. W sprawie Wojciecha Korfantego interweniował wcześniej niejednokrotnie u władz, w tym u Józefa Piłsudskiego. W Wojsku Polskim zorganizował liczne ośrodki duszpasterstwa polowego. Tuż przed wybuchem II wojny światowej, w sierpniu 1939 roku został mianowany arcybiskupem metropolitą warszawskim.
W nocy z 6 na 7 września 1939 roku na polecenie naczelnych władz WP Gawlina opuścił Warszawę. 5 października przybył do Rzymu. Po audiencji u papieża Piusa XII przedłużono mu jurysdykcje biskupa polowego, co pośrednio oznaczało uznanie ciągłości państwa polskiego i jego armii. Wyjechał do Francji, gdzie formalnie podjął obowiązki biskupa polowego Polskich Sił Zbrojnych na uchodźstwie. Włączył się do organizacji Wojska Polskiego we Francji. Organizował dla żołnierzy niedzielne nabożeństwa przez radio. Zarządzeniem gen. Władysław Sikorskiego, został zastępcą przewodniczącego zarządu PCK w czasie wojny.
Od 18 września 1940 roku przebywał w Wielkiej Brytanii. Od kwietnia do października 1942 roku przebywał w ZSRS, gdzie gen Władysław Anders formował Polską Armię. Opuścił ZSRS ostatnim transportem odchodzącym do Iranu. Po powrocie z Bliskiego Wschodu kontynuował swoją pracę w oddziałach Wojska Polskiego w Wielkiej Brytanii. Powołał dwa seminaria duchowne: w Szkocji i w Syrii. 16 sierpnia 1943 roku celebrował mszę żałobną na pogrzebie Władysława Sikorskiego. Brał udział w kampanii włoskiej, w bitwie pod Monte Cassino pełnił funkcję kapelana liniowego w Sanitarnym Ośrodku Ewakuacyjnym. W Ankonie, 31 lipca 1944 roku z rąk Naczelnego Wodza gen. broni Kazimierza Sosnkowskiego otrzymał Krzyż Kawalerski Orderu Wojennego Virtuti Militari i Krzyż Walecznych.
Po zakończeniu II wojny światowej i rozwiązaniu Polskich Sił Zbrojnych na Zachodzie przestał pełnić funkcję biskupa polowego. Po śmierci prymasa Augusta Hlonda papież Pius XII mianował Józefa Gawlinę Opiekunem Duchowym Polaków na uchodźstwie, czyli Protektorem Emigracji Polskiej. Od połowy 1947 roku zamieszkał jako rektor przy polskim kościele św. Stanisława w Rzymie.