Dunin Marcin

Marcin Dunin – ur. 11 listopada 1774 r. w Wale, zm. 26 grudnia 1842 r. w Poznaniu, polski biskup rzymskokatolicki, arcybiskup metropolita gnieźnieński i poznański oraz prymas Polski w latach 1831–1842. Jeden z patronów rodzącego się w zaborze pruskim polskiego ruchu pracy organicznej. Czas jego urzędowania w metropolii gnieźnieńsko-poznańskiej w latach 1831-1842 zbiegł się z rządami Edwarda Flottwella, zwierzchnika pruskiej administracji w Wielkim Księstwie Poznańskim. Flottwell był zwolennikiem zaostrzenia polityki germanizacyjnej wobec Polaków.

W 1837 roku rozpoczął się spór arcybiskupa z władzami Królestwa Prus. Dunin, powołując się na brewe papieża Piusa VIII z 1830 roku ogłosił, że zawierając małżeństwo mieszane (katolicko-protestanckie), każda para musi złożyć deklarację, że dzieci bez względu na ich płeć zostaną wychowane w wierze katolickiej. Było to sprzeczne z prawem pruskim, które nakazywało aby w przypadku takich związków synowie przyjmowali wyznanie ojca, a córki wyznanie matki. Za to polecenie skazano Dunina na 6 miesięcy kary twierdzy oraz pozbawienie godności arcybiskupiej.

Uznając wyrok władz za bezprawne ingerowanie w sprawy kościoła, opuścił Berlin i udał się do Poznania, gdzie został aresztowany, a następnie pod strażą odesłany do twierdzy kołobrzeskiej, skąd po 10 miesiącach więzienia zwolnił go nowy król Fryderyk Wilhelm IV. Podczas pobytu w Kołobrzegu arcybiskup Dunin mieszkał przy rynku w kamienicy Schröderów. Dom ten w czasie uwięzienia metropolity stał się miejscem manifestacji i spotkań katolików polskich i niemieckich, którzy w każdą niedzielę zbierali się tłumnie przed oknami posesji, aby wysłuchać odprawianej przez Marcina Dunina mszy świętej. Konflikt ten sprawił, że wśród polskiej większości Wielkiego Księstwa Poznańskiego narosły nastroje antyniemieckie. Aby załagodzić tę sytuację, nowy monarcha zdymisjonował znienawidzonego Edwarda Flottwella.

Kościół w Wielkopolsce pod rządami arcybiskupa Marcina Dunina był najważniejszą instytucją wspierającą sprawę wzmocnienia polskości wobec twardej polityki zaborcy. Marcin Dunin wsparł inicjatywę Karola Marcinkowskiego o powołaniu w 1841 roku Towarzystwa Naukowej Pomocy, jednej z najważniejszych organizacji promujących pracę organiczną. Duchowni wielkopolscy pomagali Towarzystwu Naukowej Pomocy poprzez wspieranie edukacji dzieci polskich wywodzących się z niższych warstw społecznych. Tzw. księża-społecznicy dzięki inicjatywie arcybiskupa Dunina stworzyli ruch angażujący się we wspieranie podejmowanych przez Polaków działań edukacyjnych społecznych i gospodarczych. Do reguły należało, że na czele organizacji i instytucji obok ziemian stawali księża.