Weigl Rudolf

Rudolf Weigl – ur. 2 września 1883 r. w Przerowie, zm. 11 sierpnia 1957 r. w Zakopanem, polski biolog, wynalazca pierwszej w świecie skutecznej szczepionki przeciw tyfusowi plamistemu, prekursor zastosowania owadów, głównie wszy odzieżowej jako zwierzęcia laboratoryjnego do hodowli zarazka tyfusu.

W 1920 roku powołano go na stanowisko profesora biologii ogólnej Uniwersytetu Jana Kazimierza we Lwowie. Wraz z grupą współpracowników stworzył w gmachu starego uniwersytetu przy ul. Mikołaja laboratorium badawcze. W czasie II wojny światowej zarówno okupanci sowieccy jak i niemieccy dążyli do przekształcenia laboratorium badawczego w zakład produkcyjny.

Po zamordowaniu przez Niemców grupy 25 profesorów, Rudolf Weigl podjął się prowadzenia  Instytutu Badań nad Tyfusem Plamistym i Wirusami na potrzeby armii niemieckiej. Widział w tym możliwość pomocy dla licznej rzeszy pozbawionych pracy profesorów i asystentów. Wymógł na Niemcach prawo do całkowitej decyzji w doborze personelu.

Nie zgodził się podpisać Reichlisty, odpowiadając: „Jako biolog znam zjawisko śmierci i często myślę o śmierci, bo życie stało się takie smutne i beznadziejne. Więc możecie mi zrobić przysługę i mnie zabić, albo musicie mnie akceptować jako polskiego profesora narodowości polskiej.”

Uratował, jak się dziś ocenia, około 5 tysięcy przedstawicieli lwowskiego środowiska naukowego (także żydowskich naukowców), zagrożonej wywozem do Niemiec młodzieży akademickiej i gimnazjalnej, bojowników ruchu oporu. Jego szczepionka nielegalnie trafiała do ludności cywilnej, partyzantów, a także do warszawskiego getta. W 1942 roku był zgłoszony do Nagrody Nobla, jednak poparcia jego kandydatury odmówili Niemcy, rewanżując się za odmowę podpisania Reichlisty  i objęcia katedry w Berlinie.

Przed wkroczeniem wojsk sowieckich do Lwowa w 1944 roku, odmówił ewakuacji do Niemiec i wyjechał do Krościenka nad Dunajcem, gdzie prowadził laboratorium. Werbował do niego okoliczną młodzież w ramach pomocniczego personelu, przez co wielu z nich uratował od łapanek. Po zakończeniu wojny zamieszkał w Krakowie i kontynuował swe badania i wytwarzanie szczepionki najpierw na Uniwersytecie Jagiellońskim, a później na Uniwersytecie w Poznaniu.

Był zwalczany przez komunistyczne władze, które udaremniły przyznanie mu w 1948 roku Nagrody Nobla. Był fałszywie oskarżany o kolaborację z Niemcami. W 2003 roku został pośmiertnie odznaczony przez izraelski instytut Yad Vashem medalem Sprawiedliwy wśród Narodów Świata.