Gall Stanisław

Stanisław Gall – ur. 21 kwietnia 1865 r. w Warszawie, zm. 11 września 1942 r. tamże, polski biskup rzymskokatolicki, doktor filozofii, generał dywizji, biskup polowy Wojska Polskiego w latach 1919–1933. W latach 1880–1883 studiował w seminarium duchownym w Warszawie, następnie w latach 1883–1887 studiował w Rzymie filozofię, teologię i prawo. W 1887 roku obronił doktorat z filozofii. Święcenia kapłańskie przyjął w Warszawie 29 czerwca 1887 roku, a następnie pełnił posługę duszpasterską na Służewie.

W 1889 roku został profesorem liturgiki i filozofii warszawskiego seminarium duchownego, następnie wiceregentem seminarium. W 1910 roku mianowano go regentem seminarium. W 1918 roku został wikariuszem generalnym archidiecezji warszawskiej. 29 lipca 1918 roku papież Benedykt XV mianował go biskupem pomocniczym archidiecezji warszawskiej i biskupem tytularnym Halicarnassus.

5 lutego 1919 roku został mianowany przez Benedykta XV biskupem polowym Wojska Polskiego, którego tytulatura odpowiadała generałowi dywizji. Po wojnie polsko-bolszewickiej zorganizował Fundację im. papieża Piusa XI, wspomaganą przez Watykan, finansującą pomoc inwalidom oraz rodzinom poległych żołnierzy. Zorganizował dom opieki dla sierot po żołnierzach. Jego staraniem w 1926 powołany został do istnienia Sąd Biskupa Polowego.

Z biegiem lat Stanisław Gall zaczął krytykować poczynania władz państwowych, kierownictwa Ministerstwa Spraw Wojskowych i samego Józefa Piłsudskiego, co było zarzewiem konfliktu. W efekcie w 1931 roku Józef Piłsudski podjął działania służbowe i dyplomatyczne zmierzające do zdymisjonowania biskupa z zajmowanego urzędu. W styczniu 1933 roku złożył rezygnację z funkcji biskupa polowego i przeszedł w stan spoczynku jako oficer Wojska Polskiego.

Został arcybiskupem tytularnym Carpathus i powrócił do archidiecezji warszawskiej, w której do 1939 roku był wikariuszem kapituły, a następnie, wikariuszem generalnym i kapitulnym archidiecezji. 6 stycznia 1940 roku mianowany został administratorem apostolskim archidiecezji warszawskiej. W okresie okupacji zachowywał bezkompromisową postawę wobec Niemców. Informował Watykan o sytuacji w kraju i o zbrodniach popełnianych przez okupanta. Ratował księży pochodzenia żydowskiego.