Korfanty Wojciech

Wojciech KorfantyWojciech Korfanty, urodzony jako Adalbert Korfanty – ur. 20 kwietnia 1873 r. w osadzie Sadzawka (współcześnie Siemianowice Śląskie), zm. 17 sierpnia 1939 r. w Warszawie, polski przywódca narodowy Górnego Śląska, związany z chrześcijańską demokracją. Urodził się w tradycyjnej, katolickiej rodzinie górniczej, w której mówiono wyłącznie w języku polskim. Jak sam później opisywał zasługę swojego uświadomienia narodowego przypisywał swoim „hakatystycznym profesorom gimnazjum w Katowicach, którzy zohydzaniem wszystkiego co polskie i co katolickie wzbudzili we mnie ciekawość do książki polskiej, z której pragnąłem się dowiedzieć, czym jest ten lżony i poniżany naród, którego językiem w mojej rodzinie mówiłem.”

W gimnazjum założył tajne kółko, którego celem było szerzenie kultury polskiej i znajomości literatury. Nawiązał kontakty z działaczami z Wielkopolski. Brał udział w propolskich zebraniach. Negatywnie wyrażał się o Bismarcku, za co został relegowany 14 sierpnia 1895 roku z klasy maturalnej. Szkołę średnią ukończył w grudniu 1895 roku, po interwencji Józefa Kościelskiego, posła do Reichstagu z Wielkopolski i rozpoczął studia na politechnice w Charlottenburgu. Poznał tam szerokie spektrum opcji politycznych, od narodowych po socjalistyczne i marksistowskie. Sam sympatyzował z ruchem narodowym.

Jesienią 1896 roku przeniósł się na Królewski Uniwersytet we Wrocławiu, gdzie studiował na Wydziale Filozoficznym. Miał też m.in. zajęcia z ekonomii politycznej. W maju 1901 roku przeniósł się na ostatni semestr do Berlina, gdzie w sierpniu zakończył studia i powrócił na Śląsk. Tam skupił wokół siebie grupę młodych ludzi dążących do podkreślenia polskich korzeni Śląska, m.in. poprzez poznawanie historii Polski. Wojciech Korfanty był faktycznym redaktorem nowo założonego pisma „Górnoślązak”. Pod jego wpływem pismo stało się głównym organem prezentującym zasady programu Narodowej Demokracji: chrześcijaństwa, umacniania polskiej narodowości wobec nasilającej się germanizacji, głoszono także solidaryzm klasowy, będący w opozycji do destrukcyjnych haseł walki klasowej. Na łamach pisma eksponowano hasło wszechpolskości, czyli jedności wszystkich ziem znajdujących się pod trzema zaborami, domagano się równych praw dla języka polskiego i polskiego szkolnictwa oraz zapewnienia większych swobód narodowych i politycznych dla polskojęzycznej ludności Górnego Śląska.

W 1902 roku przebywał w więzieniu we Wronkach za publikację artykułów pt. „Do Niemców” i „Do moich braci Górnoślązaków”. 11 września 1902 roku Korfanty uczestniczył w spotkaniu mającym na celu reaktywację Towarzystwa Gimnastycznego „Sokół” w Katowicach. Na zebraniu większością głosów wybrano go prezesem tej organizacji. Pobyt w więzieniu tylko podniósł popularność Wojciecha Korfantego i w czerwcu 1903 roku został wybrany do Reichstagu, jako pierwszy Polak z Górnego Śląska. W latach 1901–1908 był członkiem Ligi Narodowej, w ramach której współpracował z Romanem Dmowskim. Zainicjował w Katowicach wydawanie organu prasowego górnośląskiej endecji pt. „Polak”, którego był redaktorem naczelnym oraz właścicielem.

Na przełomie 1907 i 1908 roku poróżnił się z Romanem Dmowskim, nie zgadzając się na orientację na Rosję i Ententę w obliczu coraz bardziej pewnej wojny europejskiej. Wojciech Korfanty wystąpił z Ligi Narodowej i przeszedł na pozycje ruchu chrześcijańsko-społecznego. W czasie I wojny światowej do pewnego czasu popierał opcję na Niemcy i Austro-Węgry, pozostawał w kontakcie z Naczelnym Komitetem Narodowym i sprzyjał tworzonym Legionom Polskim. Przyszłość odrodzonego państwa polskiego widział w związku Polski z Niemcami. Kiedy ta opcja okazała się błędna, zerwał negocjacje z niemieckimi władzami.

W czerwcu 1918 roku wygrał wybory uzupełniające do Reichstagu, zyskał nawet poparcie Niemców, mimo że opowiadał się za oderwaniem od Cesarstwa Niemieckiego Śląska, Wielkopolski i części Pomorza. W dniu 25 października 1918 roku wystąpił w Reichstagu z głośnym żądaniem przyłączenia do państwa polskiego wszystkich ziem polskich zaboru pruskiego oraz Górnego Śląska. W latach 1918–1919 był członkiem Naczelnej Rady Ludowej stanowiącej rząd Wielkopolski podczas Powstania wielkopolskiego.

W 1920 był Polskim Komisarzem Plebiscytowym na Górnym Śląsku. Wielokrotnie występował publicznie na wiecach, agitując za Polską. Po niekorzystnej dla Polaków interpretacji wyników plebiscytu, przeprowadzonego w atmosferze wzajemnego zastraszenia, terroru oraz manipulacji, proklamował i stanął na czele III Powstania śląskiego. W lipcu 1921 roku opuścił Śląsk, desygnując na stanowisko swego następcy Józefa Rymera, który wkrótce został przewodniczącym Naczelnej Rady Ludowej na Górnym Śląsku.

W odrodzonej Polsce w latach 1922–1930 sprawował mandat posła na Sejm I i II kadencji. Związany był z Chrześcijańską Demokracją. Od października do grudnia 1923 roku był wicepremierem w rządzie Wincentego Witosa i jego doradcą z ramienia Chrześcijańskiej Demokracji. Od 1924 roku wydawał dziennik Rzeczpospolita i „Polonia”. Po zamachu majowym w 1926 roku, jako jeden z głównych opozycjonistów wobec sanacji, był przez nią atakowany i szykanowany. Skonfiskowano koncern prasowy Polonia, zarzucano Korfantemu rozzuchwalenie mniejszości niemieckiej w województwie śląskim, a w 1930 roku został aresztowany i osadzony w twierdzy brzeskiej.

Po uwolnieniu powrócił na Górny Śląsk, gdzie był stale zagrożony następnym aresztowaniem. Zasiadał w Sejmie Śląskim oraz Senacie RP III kadencji. Wiosną 1935 roku w obawie przed represjami udał się na emigrację do Pragi w Czechosłowacji. Do kraju nie mógł wrócić nawet w 1938 roku na pogrzeb swego syna Witolda, gdyż rząd sanacyjny odmówił wydania mu listu żelaznego. Po aneksji Czechosłowacji wyjechał przez Niemcy do Francji.

Wobec zagrożenia atakiem Niemiec na Polskę postanowił wrócić do kraju. 29 kwietnia 1939 roku zgłosił się do prokuratora w Katowicach, oznajmiając swój powrót do Polski. Mimo to został aresztowany i osadzony w warszawskim więzieniu. Jego uwięzienie wywołało powszechne oburzenie wśród społeczeństwa. W areszcie przebywał przez prawie trzy miesiące, pogorszyło to jego zdrowie i przyspieszyło śmierć. Zmarł 17 sierpnia 1939 roku, w 20. rocznicę wybuchu I Powstania śląskiego. Z jego śmiercią związane jest wiele niejasności. Jedna z hipotez mówi, że otruto go oparami arszeniku, którymi nasączone były ściany jego celi.

Dodaj komentarz