Mackiewicz Józef

Józef Mackiewicz  – ur. 1 kwietnia 1902 r. w Petersburgu, zm. 31 stycznia 1985 r. w Monachium, polski pisarz i publicysta, znany ze swych antykomunistycznych poglądów. Wychowany w Wilnie, jako siedemnastolatek, wziął ochotniczo udział w wojnie polsko-bolszewickiej. Pracował w wychodzącym w Wilnie „Słowie”, którego redaktorem naczelnym był jego starszy brat, Stanisław Mackiewicz. Po wkroczeniu Sowietów do Polski uciekł do Kowna, jednak w listopadzie 1939 roku po przejęciu Wilna przez Litwinów powrócił i wydawał jedną z trzech ukazujących się w Wilnie gazet codziennych – „Gazetę Codzienną”.

Gdy Wilno ponownie przeszło w ręce sowieckie, zarabiał na życie, pracując jako drwal i woźnica. Po wybuchu wojny niemiecko-sowieckiej w czerwcu 1941 roku, Niemcy zaproponowali mu redagowanie pisma w języku polskim, jednak  stanowczo odmówił. Opublikował jednak kilka antykomunistycznych artykułów w piśmie wydawanym przez Niemców, pod pseudonimem J.M.

Na przełomie roku 1942 i 1943 został skazany przez sąd specjalny AK na karę śmierci, mimo, że w 1942 roku nic nie opublikował w czasopismach wydawanych przez Niemcy. Kierujący Egzekutywą AK odmówił zastrzelenia Mackiewicza, który został wkrótce uniewinniony. Do dzisiaj nie są jasne okoliczności wydania wyroku śmierci, prawdopodobnie stała za tym agentura sowiecka w szeregach AK.

W maju 1943 roku po odkryciu przez Niemców w Katyniu grobów oficerów polskich zamordowanych przez Sowietów, na zaproszenie niemieckie i za zgodą polskich władz podziemnych udał się do Katynia jako obserwator ekshumacji zwłok. J. Mackiewicz opracował białą księgę o mordzie katyńskim – „Zbrodnia katyńska w świetle dokumentów” z przedmową gen. Władysława Andersa, która ukazała się w roku 1948.

Po wojnie napisał też „Katyń. Zbrodnia bez sądu i kary”, której angielskie tłumaczenie było pierwszą książką o zbrodni katyńskiej w tym języku. Został powołany przez Specjalną Komisję Śledczą Kongresu Stanów Zjednoczonych do Zbadania Zbrodni Katyńskiej (tzw. komisję Maddena) jako świadek i jednocześnie ekspert.

Do najbardziej znanych dzieł Józefa Mackiewicza należy „dyptyk wileński” czyli dwie powieści, których akcja dzieje się w Wilnie pod okupacją sowiecką – „Droga donikąd” oraz niemiecką – „Nie trzeba głośno mówić”.

Filmy:

„Jedynie prawda jest ciekawa” (1996 r.) reżyseria Robert Kaczmarek, scenariusz Włodzimierz Bolecki
„Errata do biografii – Józef Mackiewicz” (2007 r.) reżyseria Grzegorz Braun (25 min.)

Zobacz też: Józef Mackiewicz – cytaty