Słownik masoński

[Zobacz również: Słownik historyczny | Słownik lustracyjny | Słownik komunistyczny]

Adopcja – stosowane w masonerii pojęcie określające akt przyjęcia opieki przez lożę nad synem wolnomularza, zapewniając środki na naukę, lub na masonem w wieku emerytalnym.

ADVL – Anno della vera Luce, czyli Rok Prawdziwego Światła. Masońska rachuba czasu polegająca na dopisywaniu 4000 lat. Czyli 2014 rok będzie rokiem 6014 według masońskiego obrządku.

Afiliacja – wymiana członków lóż tego samego stopnia celem zacieśnienia więzów wzajemnej przyjaźni. Termin może się też odnosić do sprzężenia się dwóch lóż które jednak nie tracą swoich nazw. Może to dotyczyć także innych rytów pod warunkiem jednak wymiany poręczycieli przyjaźni.

Agapa – obrzędowy posiłek pierwszych chrześcijan, w masonerii określenie to oznacza bankiet.

Akacja – akację posadzono na grobie zabitego Hirama Abiffa. Jej liście symbolizują wieczną pamięć. Jest symbolem mistrza loży masońskiej. Drzewo akacji jest wyjątkowo trwałe a liście zwijają się na noc. Dlatego też gałązka akacji składana na grobie jest symbolem nieśmiertelności i dążenia ku światłu.

Aklamacja – w masonerii nazwa specjalnych, aprobujących okrzyków, wykonywanych trzykrotnie, które towarzyszą oklaskom. W rycie szkockim jest to na przykład hurra!, a w rycie Misraim trzykrotne Alleluja!

Akolada – obrzędowe przywitanie masońskie, wzajemne potrójne poklepanie po ramieniu w braterskim objęciu oraz pocałunek pokoju.

Alchemia symboliczna – część rytuału „wolnomularskiej podróży” symbolizująca między innymi ascezę prowadzącą do masońskiej gnosis – wiedzy dla wtajemniczonych.

Alfabet wolnomularski – specjalny kryptograficzny alfabet masoński używany niegdyś do sporządzania tajnej korespondencji. Posiadał kilka stopni wtajemniczenia co różniło się zawiłością znaków.

Architekt – urzędnik loży wolnomularskiej czuwający nad jej mieniem. Do jego obowiązków należało także sporządzanie inwentarza.

Ars Regia – ukazujące się od 1992 roku, polskie czasopismo poświęcone myśli i historii wolnomularstwa. Ostatni numer pisma ukazał się w listopadzie 2013 roku. Jego redaktorem i wydawcą przez 21 lat był Tadeusz Cegielski.

Bankiet – nazwa wspólnego posiłku wolnomularzy, spożywanego początkowo przy każdej okazji spotkania. Potem bankiety odbywały dwa razy do roku, w okresie przesilenia zimowego i wiosennego. Na te posiłki zapraszano również przyjaciół lub krewnych, jednak aby profani (światowi) nie rozpoznawali stopni wszyscy zakładali szarfy mistrzów.

Bawet – część stroju obrzędowego, górna część fartuszka masońskiego. Uczeń wolnomularski pracuje z podniesionym bawetem, czeladnik natomiast już z opuszczonym.

Booz – kolumna w świątyniach wolnomularskich nawiązująca do kolumny w świątyni Salomona.

Bracia Trzech Punktów – określenie nadane wolnomularzom, odnosi się do znaczka trzech kropek, które przy podpisach umieszczali masoni dając znak innym o swojej przynależności.

Bractwa masońskie – zrzeszenia masońskie skupiające masonów określonych zainteresowań. Skupiają masonów różnych stopni, lóż i obediencji, lecz o tym samym profilu zawodowym czy hobbystycznym lub specjalizujących się w danej dziedzinie.

Bractwo Wolnych Mularzy – angielski cech budowniczych, który w XVI wieku przyjął nazwę „Bractwo Wolnych Mularzy”. Stracił on na znaczeniu w wieku XVII i aby przetrwać, przyjął na członków ludzi nie związanych z budownictwem. Stąd jego nowa nazwa “Bractwo Mularzy Wolnych i Przybranych”. Bractwo to zapoczątkowało obecną masonerię.

Brat Straszny – inaczej „Ekspert”, członek loży masońskiej przygotowujący innego ucznia do odbycia jakiegoś stopnia wtajemniczenia. Atrybutami Strasznych Braci były miecz, linia i oko wyhaftowane na szarfie.

Cegła – w masonerii symbol monety, pieniądza. Wrzucanie cegieł do Worka Wdowy oznacza składanie datku na cele dobroczynne.

Chrzest wolnomularski – uroczyste przyrzeczenie, jakie składa mason, który został ojcem, że będzie wychowywał syna zgodnie z zasadami zakonu. Dla dziecka wybiera się też ojca chrzestnego spośród członków loży. Dzięki temu syn wolnomularza ma później uprzywilejowany status luftona.

Cnotliwy Sarmata na wschodzie Warszawy – polska loża wolnomularska, została założona przez Alojzego Fryderyka von Brühla 11 stycznia 1767 roku, po uprzednim zamknięciu loży Trzech Braci. Powołana jako loża Rytu Szkockiego Dawnego i Uznanego. 24 kwietnia 1769 roku ogłoszona lożą wielką a jej wielkim mistrzem został August Fryderyk Moszyński. Pracowała w językach polskim i niemieckim w stopniach szkockich i symbolicznych.

Czerwone Bractwo – pierwsza w Polsce loża masońska, została założona w Warszawie w 1721 roku. Członkami Czerwonego Bractwa byli m.in. późniejszy kanclerz wielki litewski Michał Fryderyk Czartoryski, podskarbi wielki koronny Jan Jerzy Przebendowski i podskarbi nadworny koronny Franciszek Maksymilian Ossoliński. Do grona Czerwonego Bractwa należeli przedstawiciele arystokracji i szlachty polskiej, ale także pruskiej i saskiej. Do Bractwa przyjmowane były również kobiety. Organizacja ta, o wyraźnie jakobickim charakterze, dość prędko zakończyła swoją działalność. Ślady wewnętrznego skłócenia członków Bractwa, oraz brak danych na temat jego dalszej działalności pozwalają domniemywać, że po 1721 roku przestało istnieć.

Cyrkiel – symbol używany przede wszystkim w heraldyce i pismach masońskich. Cyrkiel, jako służący do wykreślania koła oznacza sprawiedliwość, rozsądek, doskonałość, ograniczenie pożądań, równowagę sił duchowych i fizycznych. Znakiem ucznia jest węgielnica na cyrklu (opanowanie ducha przez materię), znakiem czeladnika węgielnica i cyrkiel przeplecione (równowaga), znakiem mistrza cyrkiel na węgielnicy (opanowanie materii przez ducha).

Czcigodny – tytuł przewodniczącego loży masońskiej lub inne określenie Mistrza Katedry.

Czeladnik – drugi stopień, otrzymywany po stopniu ucznia, po odbyciu minimum 8 miesięcy wtajemniczenia.

Delta – jeden z najważniejszych symboli masońskich. Jest to trójkąt równoramienny symbolizujący wiedzę oświecającą umysły ludzi. Często występujący z okiem w środku oznaczającym mądrość która widzi i przewiduje. Deltę umieszcza się po wschodniej stronie pomieszczenia loży, nad miejscem gdzie zasiada Czcigodny.

Deska lożowa – określenie referatu wygłaszanego podczas posiedzenia loży wolnomularskiej przez wolnomularza w stopniu mistrza. Deski dzielą się na symboliczne, czyli dotyczące symboliki wolnomularskiej oraz zwykłe, dotyczące kwestii filozoficznych, historycznych, kulturalnych itp.

Są dyskutowane przez członków loży, a nawet publikowane, np. w Internecie, o ile nie dotykają spraw objętych tajemnicą wolnomularską. Deski są uważane przez masonów za część tzw. architektury danej loży, czyli jej intelektualnego dorobku. Są również istotne dla awansowania wygłaszających je masonów na kolejne stopnie wtajemniczenia. Przy wyborze tematyki deski tematami tabu są religia i polityka.

Deska rysunkowa – masońskie określenie listu, lub czystej papeterii. List jest często pisany alfabetem wolnomularskim.

Deszcz pada  – hasło ostrzegające wolnomularzy, że w ich gronie znajduje się profan (światowy), przy którym nie należy mówić o sprawach zakonu.

Deszcz pada na świątynię – hasło oznaczające, że świątynia może być narażona na niedyskrecję profanów (światowych), czyli na podsłuch lub jest dostępna publicznie.

Dozorca – lub Nadzorca, tytuły urzędnika loży masońskiej dla kogoś opiekującego się Czeladnikami (Dozorca I) lub uczniami (Dozorca II). Funkcja ta jest w hierarchii loży zaraz po Czcigodnym.

Do mnie, dzieci wdowy! – wezwanie na pomoc. Ma ono swoje źródło w Biblii, podczas budowy Świątyni Salomona, Hiram Abiff, syn wdowy został zamordowany. Masoni uważają się za synów Hirama, przywołanie dzieci wdowy jest więc wyrazem trwogi, wołaniem o pomoc. Wykonywany był ze skrzyżowanymi rękami nad głową.

Egregor – klimat duchowy, specyficzna atmosfera loży, bazująca na wspólnych przeżyciach jej członków.

Ekspert – inaczej Brat Straszny.

Fartuch – jeden z podstawowych symboli przynależności do loży masońskiej. Na fartuchu haftowane są atrybuty stopni, symboliczne litery. Jest to pierwszy rekwizyt, który otrzymuje na własny użytek nowo przyjęty mason i pierwszy symbol, który zostaje mu objaśniony. Pracownicy budowy, mularze operatywni używali fartucha jako ubioru ochronnego podczas pracy. Wolnomularstwo zaczęło alegoryzować i przedstawiać na sposób symboliczny znaczenie rekwizytów i poszczególnych narzędzi budowlanych, a tendencja ta przesunęła się również na ubiór.

Fartuszki te mają różne wzory i barwy, od najprostszych koloru białego aż po pełne skomplikowanych malunków regalia stopni wyższych. Jego symbolika to najczęściej czystość serca i niewinność charakteru. Fartuch ma też znaczenie podkreślające więzi grupy noszącej podobny strój, braterstwa i świadomości przynależności do bractwa wolnych mularzy.

Granat – jabłka granatu z równo ułożonymi pestkami symbolizują rodzinę wolnomularską. Symbol ten używany jest np. jako zwieńczenie dwóch głównych kolumn w świątyni.

Gwiazda pięcioramienna – symbolizuje w masonerii światło, wiedzę i doskonałość.

Hiram Abiff – centralna postać legendy wolnomularskiej, opowiadającej o mistrzu murarskim budującym biblijną świątynię króla Salomona. Masoni uważają się za synów Hirama, a legenda odtwarzana jest podczas masońskiego obrzędu trzeciego stopnia. Hiram Abiff jako jedyny na świecie człowiek znał najistotniejszy sekret mistrza masońskiego Wielkie Masońskie Słowo, którym jest imię Boga. Poznanie imienia ducha jest kluczem do władzy nad nim. Obiecał on, że po zakończeniu budowy świątyni zdradzi sekret wszystkim robotnikom, aby i oni mogli stać się mistrzami oraz pobierać odpowiednią dla mistrza zapłatę.

Jeden z robotników o imieniu Jubela, zażądał wcześniejszego zdradzenia sekretnego imienia. Taką samą odpowiedź dostał drugi robotnik – Jubelo oraz trzeci Jubelum, który zabił Hirama, gdy nie dostał odpowiedzi. Początkowo ciało ukryto w śmieciach świątynnych, później przeniesiono ciało na szczyt góry i tam pochowano, grób oznaczono gałęzią akacji. O zniknięciu głównego architekta powiadomiono króla Salomona. Dwunastu robotników opowiedziało królowi Salomonowi, że razem z trzema innymi próbowali wymusić na architekcie wyjawienie sekretu, ale zrezygnowali, a tamci trzej zabili wielkiego Mistrza Hirama. Król rozesłał ich na poszukiwania, po trzech w każdą stronę świata.

Trzech z nich odnalazło ciało po przesłuchaniu właściciela statku, którym uciekli mordercy. Król kazał ożywić ciało za pomocą „uścisku Ucznia”, lecz to się nie powiodło, gdyż już mięso oddzielało się od kości. Król polecił zastosować „uścisk Czeladnika”, jednak i ta metoda zawiodła, ponieważ skóra pękała i ześlizgiwała się z ciała.

Król Salomon udał się osobiście do ciała Hirama, aby ożywić jego ciało za pomocą „uścisku Mistrza Masońskiego” o nazwie „Silny uścisk łapy lwa”. Hiram Abiff powstał z grobu i powrócił do życia. Pierwsze słowo, które wypowiedział, zostało uznane za odpowiednik utraconego Wielkiego Masońskiego Słowa (Grand Masonic Word), które zostało utracone wraz z jego śmiercią. Słowo to przekazywane jest masońskim mistrzom po dzień dzisiejszy.

Inicjacja – zaznajamianie z tajemnicami i mentalnością masońską przynależną do danego stopnia wtajemniczenia. Pierwszy stopień nie tworzy jeszcze masona, wskazuje mu jedynie drogę mentalną.

Izba rozmyślań – pomieszczenie w loży masońskiej w której przebywa kandydat przygotowujący się do inicjacji. Pokój taki obity jest kirem a na ścianach wypisane są różne sentencje, myśli i maksymy. Ta część obrzędu ma dać kandydatowi czas na dokonanie właściwych odpowiedzi w kwestionariuszu. Kandydat rozstaje się z życiem profana (światowego) i sporządza moralny i filozoficzny testament.

Jakin – jedna z kolumn w świątyni Salomona, w lożach wolnomularskich umieszczona nie na zewnątrz, lecz wewnątrz. W zależności od obediencji może być kolumną uczniów (Wielki Wschód Francji) lub czeladników (loże regularne). Przy obrzędach stają oni za nimi, przy czym widać że uczniowie stoją na północy, jeszcze z dala od światła wolnomularskiego.

Jałmużnik – członek loży, zajmuje się zbieraniem funduszy na cele charytatywne, odpowiada przed Skarbnikiem.

Kamień nieociosany – nowo przyjęty do loży wolnomularz.

Kamień ociosany – osoba, która przeszła proces duchowego doskonalenia.

Kaduceusz – laska Hermesa, którą otrzymał od Apollina, boga m.in. medycyny. Przedstawiano ją jako owiniętą dwoma wężami i zwieńczoną skrzydłami. Jest symbol znany ze służby zdrowia.  Dwa węże, czy też w uproszczonej formie przekrzyżowanie w formie cyfry 4, oznaczają równowagę dwóch przeciwstawnych sił przyrody: ładu i chaosu lub też ducha i umysłu. Równowaga ta jest podstawą alchemii, jest też podstawą wszelkich naturalistycznych prądów filozoficznych i religijnych. Prądy te zawsze stały w opozycji wobec Chrześcijaństwa, które przyjmowało istnienie jednego Boga. Symbol kaduceusza stał się więc symbolem ruchów walczących z Kościołem w szczególności prądów wywodzących się z manicheizmu, a potem związanych z masonerią.

Kątownica – inaczej Węgielnica

Katarzyny pod Gwiazdą Północną na wschodzie Warszawy – polska loża wolnomularska, założona 20 grudnia 1778 roku. Szkocka loża-matka dla całej Polski, należąca do Wielkiego Wschodu Narodowego Polski. Nazwana tak na cześć cesarzowej Rosji Katarzyny II. Pracowała w języku francuskim. 8 maja 1788 roku loża zmieniła nazwę na Stanisława Augusta pod Gwiazdą Północną. Po 1792 roku nazwę zmieniono na Gwiazdę Wschodnią, a w 1818 roku Pod Gwiazdą Północną.

Kapituły – jednostki organizacyjne wolnomularstwa, gdzie mistrzowie otrzymują wyższe stopnie. Dzielą się na niższe (4 i 5 stopień) i wyższe (6 i 7 stopień).

Katechizm – instrukcja masońska, z podziałem na poszczególne stopnie, katechizm ucznia, czeladnika, mistrza. Objaśnia podstawowe zasady, rytuały i symbole dla danego stopnia.

Kielnia – związana z symboliką masońską poprzez historyczne pochodzenie od grup murarzy. Jest symbolem codziennej, żmudnej pracy nad budowaniem prawdziwej świątyni ducha, czyli czyszczenia ludzi z przesądów.

Klejnot – ozdoba szarfy masońskiej, oznaka stopnia wtajemniczenia. Jest ona często metalowa, lub wysadzana szlachetnymi kamieniami.

Klucz – w symbolice masońskiej klucz oznacza milczenie i roztropność.

Kobierzec – dywan lub rysunek na podłodze świątyni zawierający wiodące symbole odpowiednie dla potrzeb aktualnego stopnia wtajemniczenia wolnomularskiego. Przedstawia tzw. „obraz loży”, czyli symbolicznie ujęta zawartość loży danego stopnia (kolumny, stopnie, okna loży itd) oraz słońce, księżyc.

Kogut – symbol czujności.

Kolegium oficerów – ciało kolegialne urzędników lóż masońskich.

Kolumny Enocha – według legendy, Enoch stworzył 2 kolumny, z marmuru i z brązu. By nic, ani powódź, ani ogień nie zniszczyło uniwersalnych prawd, jakie Enoch postanowił zapisać na kolumnach.

Komisja Inwestygacyjna – kilkuosobowe ciało przeprowadzające rozmowę lub rozmowy z kandydatem na wolnego mularza, która następnie przedstawia swoją opinię lub opinie poszczególnych członków komisji podczas rytualnego posiedzenia loży, która podejmuje na podstawie tego decyzję o dopuszczeniu bądź odrzuceniu kandydata do dalszych czynności związanych z przyjęciem do wolnomularstwa, w szczególności do tzw. przesłuchania pod opaską.

Konwent – walne zgromadzenie stowarzyszenia wolnomularskiego.

Księga architektury – zbiór sprawozdań z kolejnych posiedzeń loży.

Księga Immatrykulacyjna – rejestr członków loży według kolejności ich występowania z uwzględnieniem zawodu cywilnego, daty, miejsca urodzenia i zamieszkania oraz stopnia wolnomularskiego.

Księga Pamięci – rejestr zmarłych członków loży.

Krzyż lotaryński – był symbolem Andegaweńskim, wcześniej używany był również przez templariuszy. Z tego powodu wykorzystywany w obrzędach masońskich przy inicjacji stopnia „Rycerz Świątyni”. Używany w herbach może wywodzić się jednak z innych form krzyża.

Krzyż zdwojony – jako krzyż święceń symbolizuje pięć ran Chrystusa. Używany także jako symbol masoński: trójramienny – mistrz loży, dwuramienny – sekretarz loży.

Landmark – niepodważalne prawa wolnomularzy, narodowe lub lokalne tradycje wolnomularskie, akceptowane w masonerii regularnej.

Liczba trzy – symbolizuje zasadę trzech wartości: wiedzy, piękna i siły.

Litera G – umieszczana często w centrum płonącej pięcioramiennej bądź sześcioramiennej gwiazdy jest interpretowana jako odniesienie do wyrazów grande, grand znaczących wielki, nawiązanie do geometrii oraz greckiego gnosis, czyli wiedza. Dla masonów pracujących m.in. w rytach szkockich litera G oznacza przede wszystkim Boga.

1. Generacja – siła kolejnych pokoleń.
2. Grawitacja – siła rządząca ruchem ciał i materii, siła przyciągająca braterstwo serc wolnomularzy.
3. Geometria – fundament nauk ścisłych, bez nich skazani jesteśmy na próżne spekulacje.
4. Geniusz – inteligencja umożliwiająca odkrywanie sprawiedliwości i prawdy.
5. Gnoza – najgłębsza i najpłodniejsza wiedza moralna, siła postępu.

Loża – zwana też Warsztatem, podstawowa jednostka organizacyjna wolnomularstwa jak i miejsce spotkań wolnomularzy. Dla powołania loży potrzeba przynajmniej siedmiu mistrzów wolnomularskich oraz zgody władz obediencji. Loża wolnomularska jest pomieszczeniem zbudowanym na planie kwadratu, zorientowanym zgodnie z głównymi kierunkami geograficznymi, z najważniejszym Wschodem.

Loże działają w różnych obrządkach, rytach. Stowarzyszenia kilku lóż tworzą obediencję. Każda loża posiada duży stopień autonomii. Rytualne prace loży odbywają się w wolnomularskiej świątyni. W przeciwieństwie do pomieszczenia/budowli religijnej, ta jest świecka, filozoficzna i filantropijna. Poza samym rytuałem, istotnym elementem prac lożowych są tzw. deski, czyli referaty, które następnie są dyskutowane.

Loża adopcyjna – masońska loża kobieca, istniały w XVIII w. Były związane z jakąś uznaną lożą męską, dla przydania im znamion tzw. regularności w czasach, kiedy nie istniało odrębne organizacyjnie wolnomularstwo kobiece. Ich obrzędy były nieco odmienne od męskich.

Jedną z polskich lóż adopcyjnych była „Wielka Loża Adopcyjna pod Klimatem Warszawy”, która została „adoptowana”,czyli założona w 1769 roku przez powstałą dwa lata wcześniej lożę „Cnotliwy Sarmata”. Mistrzynią tej loży została Teresa z Ossolińskich Potocka, należały też do niej m.in. Luiza Aloe, Anna z Rzewuskich Humiecka oraz Elżbieta z Czartoryskich Lubomirska.

Loże doskonalenia – oznaczają loże od 4. do 14. stopnia.

Loże pokątne, dzikie – loże bez patentu, uznania przez jakąś masońską obediencję, nieregularne.

Loża sprawiedliwa i doskonała – pracująca prawidłowo, do czego potrzeba obecności przynajmniej siedmiu członków – 4 Mistrzów, 3 Czeladników.

Lufton – syn masona, w stosunku do masonerii, do czasu inicjacji, jest w lepszej pozycji niż zwykły profan (światowy), gdyż łatwiej jest mu wejść do zakonu masońskiego, np. wystarczy niższy niż na ogół wiek, choć musi przejść tę samą ceremonię inicjacji.

Masoneria – międzynarodowy ruch, mający na celu duchowe doskonalenie jednostki i braterstwo ludzi różnych religii, narodowości i poglądów. Ruch ten charakteryzuje się istnieniem trójkątów masońskich, lóż wolnomularskich, obediencji oraz rozbudowanej symboliki i rytuałów. Masoneria to także zespół bractw o charakterze elitarnym i dyskretnym.

Odegrała, i dalej odgrywa ogromną rolę w kształtowaniu Europy i Świata. Popularna szczególnie w kręgach bogatej arystokracji, a potem wielkiej polityki. W Polsce do końca zaborów odgrywała mniejszą choć też istotną rolę, najszerszy efekt uzyskując w okresie międzywojennym, a także w czasach po 1990 roku. Masoneria, była inspiracją, lub wpływem w wielu ruchach, takich jak Rewolucja Francuska, ruchy Młodej Europy w XIX wieku czy powstawanie korporacji przemysłowych.

Przynależność do organizacji masońskich, była wielokrotnie, wyraźnie i dobitnie krytykowana przez Kościół Katolicki, jako postawa całkowicie sprzeczna z postawą chrześcijańską. Zwłaszcza ze źródłami jej etyki, moralności, podejścia do spraw socjalnych. Osoby mające min. 4 stopień wtajemniczenia otrzymują automatycznie ekskomunikę. Dzieje się tak dlatego, że światło wolnomularskie, przedstawiające się jako pełne humanizmu, rozsądku, wiedzy a nawet solidarności czy hojności, jest w rzeczywistości zwrócone przeciwko zasadom na których opiera się światopogląd chrześcijański.

Na początku XX wieku masoneria związała się z ruchami teozoficznymi, okultystycznymi i New Age. Członkiem loży był przez pewien czas Adolf Hitler. Zdecydowana część masonerii związana jest jednak z organizacjami promującymi humanizm, liberalizm, demokrację, mając liczne koła paramasońskie takie jak Rotary, Lions i inne.

Masoneria biała – masoneria administracyjna, najbardziej ekskluzywna grupa tworząca trzy ostatnie stopnie wtajemniczenia.

Jest stopnie to:
31° Wielki (Inspektor-Inkwizytor) Komandor
32° Wzniosły Książę Królewskiej Tajemnicy (Książę Królewskiego Sklepienia)
33° I OSTATNI: Suwerenny Wielki Inspektor Generalny (Najwyższy Inspektor)

Masoneria błękitna – powszechna nazwa pierwszych trzech stopni masońskich, wywodzących się z historii i wspólnych dla wszystkich rytów masońskich. Stopnie te to: uczeń, czeladnik i mistrz. Loże masonerii błękitnej określa się często mianem loży świętojańskich. Masoneria błękitna jest bardzo liczna i stanowi swoisty przedsionek do właściwej, wewnętrznej masonerii.

Stopnie masonerii błękitnej to:
1° Uczeń
2° Czeladnik
3° Mistrz

Masoneria czarna – obejmująca stopnie filozoficzne, czyli:
19° Wielki Kapłan Niebieskiego Jeruzalem (Wzniosły Szkot)
20° Wielki Mistrz Lóż Symbolicznych
21° Noachita lub Rycerz Pruski
22° Rycerz Królewskiego Topora lub Książę Libanu
23° Urzędnik (Obrońca) Przybytku
24° Książę Przybytku
25° Kawaler (Rycerz) Miedzianego Węża
26° Książę Łaski
27° Najwyższy Komandor Świątyni
28° Kawaler (Rycerz) Słońca
29° Wielki Rycerz (Szkot) św. Andrzeja (Szkockiego)
30° Rycerz Kadosz

Masoneria czerwona – stopnie kapitularne:
4° Mistrz Tajny
5° Mistrz Doskonały
6° Sekretarz Tajny
7° Przełożony i Sędzia
8° Nadzorca Budowli
9° Mistrz (Rycerz) Wybrany z Dziewięciu
10° Mistrz (Rycerz) Wybrany z Piętnastu
11° Wzniosły Kawaler (Rycerz) Wybrany
12° Wielki Mistrz Budowniczy
13° Mason Królewskiego Sklepienia
14° Wybrany Doskonały albo Wielki Wybrany (Wielki Szkot Świętego Sklepienia Jakuba)
15° Kawaler (Rycerz) Wschodu lub Miecza
16° Książę Jerozolimski
17° Kawaler (Rycerz) Wschodu i Zachodu
18° (Najwyższy) Rycerz (Książę) Różokrzyżowiec

Międzynarodowy Mieszany Zakon Wolnomularski „Le Droit Humain” –

Mistrz Ceremonii – członek loży, prowadzący sprawy bieżące dotyczące rytuału.

Mistrz Harmonii – zajmuje się muzyką lożową, inicjuje śpiewy etc.

Młotek – symbol władzy i woli, mocy, pracy, działania. W masonerii używany w czasie posiedzeń loży, dla rozpoczynania poszczególnych etapów posiedzenia. Uderzeniem młotka zaczyna się i kończy posiedzenie loży.

Mówca – członek loży, strażnik konstytucji i przepisów ogólnych, do obowiązków Mówcy należy zgłaszanie wniosków do głosowania.

Obiedencja – struktura złożona z kilku samodzielnych lóż. Jest to jednostka niezależna, bez władzy zwierzchniej i bez dalszych rozgałęzień. Obediencje przyjmują przeważnie organizacyjne formy prawne oparte na ustawach o stowarzyszeniach kraju, w którym się znajdują.

Obraz loży – prowadzony na bieżąco spis członków loży lub symboliczny obraz loży, czyli Kobierzec.

Obrządki masońskie – masoneria wykształciła skomplikowane obrządki wywodzące się z obrządku stosowanego w lożach średniowiecznych wolnomularzy operatywnych, wzbogaconego o współczesne elementy. Należą do nich:

– otwarcie i zamknięcie loży
– podniesienia kandydata do odpowiedniego poziomu wtajemniczenia. W czasie wypełniania tego obrządku adeptowi zdradzane są pewne tajemnice oraz przekazywane słowa konieczne do komunikacji między braćmi oraz gesty pozwalające ich rozpoznać. W czasie inicjacji adept składa także przysięgę, w której zobowiązuje się zachować w tajemnicy wszelkie informacje uzyskane w loży. W czasie przysięgi opisuje się także rodzaj kary, jaka ma go spotkać w wypadku naruszenia tajemnicy. Wykonanie kar ma się wiązać z torturami i z wyjątkiem pierwszego stopnia wtajemniczenia kara jest śmiertelna. Dziś jest to bardziej element tradycji niż realnych zasad.

Rytuały masońskie mają umacniać braterską więź, poczucie wspólnoty i tożsamości, a także wprowadzać odpowiednią podniosłą atmosferę sprzyjającą refleksji. Podczas prac wolnomularze noszą białe rękawiczki i fartuszki, a kobiety suknie.

Kontrowersje wzbudza jednak symbolika wtajemniczenia 33. stopnia, według byłego masona dr. Maurice’e Caillete, przy inicjacji 33. najwyższego stopnia, osoba przechodząca inicjację depcze w piachu tiarę papieską.

Odźwierny – wolnomularz czuwający nad bezpieczeństwem prac loży.

Oficer – brat w stopniu mistrza, który w loży sprawuje określoną funkcję (urząd).

Oko – symbol świadomości, mądrości, Wielkiego Architekta.

Ołtarz – miejsce w loży masońskiej w którym, przy małym stole pracuje Czcigodny. Na ołtarzu znajduje się konstytucja masońska i trójramienny świecznik.

Patent – zezwolenie jurysdykcji masońskiej dla utworzenia warsztatu. Loże otrzymują patent konstytucyjny, zwany też kartą, kapituły – list kapitularny, rady – patent filozoficzny.

Pelikan – symbol ofiarności, legendarny pelikan karmił własną krwią swe pisklęta) symbol często używany w masonerii szkockiej wyższych stopni.

Pion symbol – równowagi i prawa moralnego.

Południe – symboliczna godzina podjęcia prac w loży, także część pomieszczenia lożowego, w której siedzą czeladnicy. Jest lepiej oświetlona niż Północ.

Północ – symboliczna godzina zakończenia prac lożowych, część loży „najgorzej oświetlona”, w której siedzą uczniowie.

Profan – każdy kto nie jest masonem, określany także jako Światowy.

Prometea – pierwsza kobieca loża masońska w Polsce, której początki wywodzą się z paryskiej loży „Róża Wiatrów”. W 1998 roku powstał w Warszawie tzw. Trójkąt skupiający 12 sióstr, a 4 listopada 2000 roku formalnie powstała pierwsza polska loża Wielkiej Kobiecej Loży Francuskiej. Prometea pracuje w Rycie Szkockim Dawnym i Uznanym.

Przesłuchanie pod opaską – przesłuchanie kandydata do zakonu masońskiego, w którym występuje on z zasłoniętymi oczami w loży, podczas którego mistrzowie lożowi mogą mu zadawać dowolne pytania mające ustalić poziom jego wiedzy o zasadach wolnomularskich oraz gotowości do przystąpienia do zakonu wolnomularskiego.

Rękawica – w masonerii biała rękawiczka była znakiem pracy do wykonania a zarazem czystych masońskich intencji.

Róża – w ezoteryzmie i ruchach masońskich stawiana na zwornikach i złączeniach jest pieczęcią doskonałości.

Ryt Francuski Nowoczesny – jest rytem wolnomularskim stosowanym głownie przez obediencje i loże krajów romańskich. Został skodyfikowany w 1786 roku, obecna nazwa stosowana jest od 1799 roku. W 1878 roku, po usunięciu przez Wielki Wschód Francji słów Wielki Budowniczy Świata z oficjalnych dokumentów lożowych, zmienił nieco swój charakter, tracąc elementy religijno-mistyczne, chociaż większość obediencji na świecie pozostała przy pierwotnej wersji obrządku.

Obrządek składa się z siedmiu stopni, oprócz trzech podstawowych: ucznia, czeladnika i mistrza. Posiada cztery wyższe szczeble (tzw. Porządki Mądrości/Różanego Krzyża):

1° Kawaler Wybrany
2° Wielki Wybrany (Kawaler Szkocki)
3° Kawaler Wschodu (Rycerz Mason)
4° Kawaler Różanego Krzyża (Doskonały Wolnomularz)

W rycie francuskim pracuje większość lóż Wielkiego Wschodu Polski oraz warszawska kapituła Sokrates podlegająca Wielkiej Kapitule Generalnej Rytu Francuskiego Wielkiego Wschodu Polski.

Ryt Memphis-Misraim – jeden z mistyczno-ezoterycznych rytów wolnomularskich, mocno osadzony w gnostycyzmie, kabale, hermetyzmie i okultyzmie, powstały z dwóch innych rytów – Memphis i Misraim. Ich połączenie miało miejsce w roku 1899. Związany przede wszystkim z wolnomularstwem pseudoegipskim. Ryt liczy 99 stopni, na jego czele stoi Wielki Hierofant. Pozwala na tworzenie lóż kobiecych.

Ryt szwedzki – wolnomularski ryt obowiązujący w Szwecji, Norwegii, Danii, Islandii, Finlandii oraz w zreformowanej wersji w Niemczech. Został opracowany w drugiej połowie XVIII w. w Szwecji, na bazie różnych obrządków europejskich, zwłaszcza Ścisłej Obserwy. Ryt ma charakter ponadkonfesyjny, chrześcijańsko-mistyczny oraz rycerski. Jezus Chrystus jest uważany w nim za Najwyższego Mistrza i Prawdziwego Rycerza. Członkostwo zarezerwowane jest wyłącznie dla chrześcijan. Posiada 11 stopni.

Ryt Szkocki Dawny i Uznany (RSDU) – jeden z dominujących i bardziej rozbudowanych rytów masońskich, mocno przeniknięty tradycją judaizmu. Wbrew nazwie, nie powstał w Szkocji, lecz w napoleońskiej Francji. Posiada 33 stopnie wtajemniczenia. Związany przede wszystkim z masonerią regularną. Dzieli się na masonerię błękitną, czerwoną, czarną i białą.

Ryt York – jeden z najstarszych i najbardziej szanowanych masońskich rytów, w skład którego wchodzą stopnie masonerii błękitnej. Pod koniec XVIII wieku ryt ten uległ poważnym przekształceniom na skutek modyfikacji Thomasa Dunckerley i rozwojowi masonerii Łuku Królewskigo. Nazwa rytu nie została wyjaśniona, niemniej jednak może ona być związana z Yorkiem, miastem w którym znajduje się największa średniowieczna katedra w Anglii.

Ryt ścisłej obserwy – jeden z najbardziej znanych rytów niemieckich, opracowany w 1751 roku przez barona Karla Gotthelf von Hunda. Utożsamiał tradycję wolnomularską z templariuszami i stawiał sobie za cel restytucję ich pozycji i majątku, a w perspektywie także zjednoczenie wszystkich wyznań i narodów chrześcijańskich. Ryt ten był zorganizowany na wzór zakonu rycerskiego. Ryt ten nie występuje już w postaci czystej, jego miejsce zajęły różne jego modyfikacje.

Sekretarz – członek loży, zajmuje się prowadzeniem zapisów lożowych.

Skarbnik – członek loży, który sprawuje pieczę nad finansami.

Sklepienie stalowe – ceremonia masońska w czasie której tworzone jest jakby sklepienie ze szpad. Ceremonia ta związana jest z nadawaniem godności honorowych.

Słońce – symbol rozumu, intelektu, rozsądku, światła, a także jedno z trzech „małych” świateł w loży: słońce, księżyc i mistra loży.

Słowo święte – obok znaku, chwytu, należy do wolnomularskich środków rozpoznawczych. Używane jest w ceremoniach inicjacyjnych. Mason w niebezpieczeństwie może się posłużyć tym słowem. Należy do sfery tajemnic masońskich.

Stanisława Augusta pod Gwiazdą Północną na Wschodzie Warszawy – polska loża wolnomularska, otwarta 8 maja 1788 roku, nazwana na cześć Stanisława Augusta Poniatowskiego. Powstała w wyniku zmiany nazwy przez lożę Katarzyny pod Gwiazdą Północną. Loża-matka zamknięta w 1792 roku. Prace jej pozostawały w ścisłym związku z akcją polityczną Sejmu Czteroletniego.

Stopnie wtajemniczenia – system wtajemniczeń, których przejście wiąże się z alegorycznym poznawaniem prawd metafizycznych i moralnych. Podstawowe stopnie inicjacji masońskiej, tzw. masonerii błękitnej to uczeń, czeladnik i mistrz.

Szpada – symbolizuje walkę, którą wolnomularze muszą prowadzić w obronie sprawiedliwości i prawdy.

Sztuka królewska – w masonerii jest to nazwa dla tzw. pracy rytualnej, czyli zachowywania zasad masońskich w pracy i życiu.

Sztylet – symbol zemsty, zawiści i zwątpienia. Rekwizyt używany przy inicjacji czeladnika, nawiązujący do starej legendarnej tradycji zabicia mistrza Hirama przez wiarołomnych czeladników.

Światowy – osoba, która nie jest masonem, inaczej Profan.

Światło wolnomularskie – inicjacja, duch mądrości, wtajemniczenie masońskie. Odróżnienie od Profanów, którzy pogrążeni są w ciemnościach.

Świątynia – część loży przeznaczona do prac rytualnych.

Świątynia Salomona – świątynia ludzkości, wiedzy i doskonalenia, symbol celu, a zarazem samego związku wolnomularskiego.

Trójkąt – w masonerii jest najmniejszą jednostką organizacyjną, można go powołać wówczas, kiedy nie ma możliwości powołania loży, zwłaszcza w pewnym oddaleniu od najbliższych lóż. Trójkąt umożliwia masonom niemającym blisko swego zamieszkania funkcjonującej loży utrzymywania stosunków, rozwijanie więzi solidarności i pomocy wzajemnej. Trójkąt jest jednostką przejściową i jest powoływany z myślą o założeniu loży, na co jest określony czas -3 lata. Do jego powołania potrzeba przynajmniej 3 wolnomularzy, w tym przynajmniej jednego w stopniu mistrza. Trójkąt powinien działać na rzecz powołania loży, lecz nie ma prawa wtajemniczać do zakonu wolnomularskiego.

Trzech Braci na Wschodzie Warszawy – polska loża wolnomularska, powołana w 1744 roku przez Andrzeja Mokronowskiego i Stanisława Lubomirskiego. Na jej czele stanął Franciszek Longchamps de Bérier. Wznowiona w sierpniu w 1766 roku, zamknięta w roku następnym, otwarta w 1769 roku, przez lożę Cnotliwy Sarmata dla prac w języku niemieckim. Hrabia Alojzy Fryderyk Brühl zaprowadził w niej ryt ścisłej obserwy.

Trzy kolumny architektoniczne – stoją symbolicznie w każdej loży i są nimi: Czcigodny Mistrz (Wschód), Pierwszy i Drugi Dozorca (Południe i Północ). Oznaczać one mają Mądrość, Moc i Piękno.

Węgielnica – jeden z najważniejszych symboli masońskich, symbolizuje porządek, uczciwość i szczerość.

Wielki Architekt Wszechświata – termin, którym w rytuałach i ceremoniach masońskich określany jest Absolut. Nie jest pojęciem jednoznacznym, nawet dla samych masonów. Ideę tą można właściwie uznać za wynik wielosetletnich przemyśleń filozoficznych i religijnych, które były przedmiotem prac wolnomularskich. Ze zrozumiałych względów jest więc ona na swój sposób płynna i podlega ciągłym interpretacjom.

Wielkie Masońskie Słowo – prawdziwe imię Boga, które według legendy znał tylko budowniczy świątyni Salomona Hiram Abiff. Zgodnie z tradycją okultystyczną, wypowiedziane imię daje władzę nad duchem. Hiram obiecał, że po ukończeniu budowy zdradzi wszystkim robotnikom swój sekret, tak aby również oni mogli zostać mistrzami wolnomularstwa. Został jednak zamordowany przez trzech zdrajców.

Wielki Ekspert – członek loży czuwający nad rozstrzygnięciami rytualnymi.

Wielki Mistrz – tytuł nadawany przełożonemu, w wolnomularstwie godność ta przysługuje osobie kierującej pracami obiediencji.

Wielka Loża Londynu – pierwsza wielka loża masońska założona 24 czerwca 1717 roku w Londynie w gospodzie „Pod gęsią i rusztem” przez trzy loże londyńskie i lożę Westminster.

Wielka Loża Francji – jedna z trzech największych, obediencji masońskich we Francji. Została założona w 1894 roku, jednakże uważa się za kontynuatorkę obediencji o tej samej nazwie, która istniała w latach 1738-1773. Inicjuje jedynie mężczyzn. Używa niemal wyłącznie Rytu Szkockiego Dawnego i Uznanego. Pracuje „na chwałę Wielkiego Architekta Wszechświata„, którego określa jako „zasadę twórczą”, pozostawiając jednocześnie swoim członkom swobodę interpretacji tego terminu.

Wielka Loża Narodowa Polski – zakon-stowarzyszenie wolnomularskie nurtu regularnego działające w Polsce. Jest zarejestrowana jako stowarzyszenie jawne. Stosuje rytuały Obrządku Szkockiego Dawnego i Uznanego. Wielka Loża Narodowa Polski czynnie włączyła się w przygotowanie zamachu majowego, urabiając opinię publiczną, propagując pogląd, że dla Państwa Polskiego koniecznością jest, aby Marszałek Piłsudski został przywrócony do roli czynnej i twórczej.

Wielki Wschód Francji – największa organizacja masońska we Francji, założona w 1773 roku pod przewodnictwem Burbona, księcia Orleanu zwanego Filipem Égalité. Jest drugą, co do starszeństwa, obediencją w Europie. W przeciwieństwie do regularnego i tradycyjnego wolnomularstwa Wielki Wschód jest liberalny i niedogmatyczny. Skupia około 500 pracujących lóż. Pracują one w rycie francuskim i kilku innych.

Wielki Wschód Polski – zakon-stowarzyszenie wolnomularskie nurtu liberalnego, działające w Polsce. Przyjmuje zarówno mężczyzn, jak i kobiety. Pracuje przede wszystkim w rycie francuskim. Należy do racjonalistycznego nurtu masonerii. Stowarzyszenie określa się jako filantropijne, filozoficzne i postępowe.

Wytycza sobie następujące zadania: poszukiwanie prawdy, pogłębianie moralności, stosowanie solidarności. Oficjalnym celem WWP jest praca nad poprawą sytuacji materialnej i moralnej społeczeństw oraz doskonaleniem umysłowym i społecznym ludzkości. Zasady, którymi się rządzi to: wzajemna tolerancja, poszanowanie innych i samego siebie, absolutna wolność sumienia. Dewizą WWP jest „Wolność, równość, braterstwo”. Z WWP związane jest pismo Wolnomularz Polski.

Wielki Wschód Narodowy Polski – przedstawicielstwo polskich symbolicznych lóż wolnomularskich i kapituł, wybierających na rok jednego wielkiego mistrza, jego trzech namiestników i trzynastu wielkich urzędników. Powołany w Rzeczypospolitej w 1784 roku, działał na podstawie konstytucji wolnomularskiej. Wielki Wschód Narodowy Polski rządził się siedmiostopniowym rytem różanego krzyża. Działał do czasu wydania ukazu cesarza Aleksandra I z 25 września 1821 roku, zamykającego loże wolnomularskie. Pierwszym Wielkim Mistrzem był Ignacy Potocki.

Wielka Zjednoczona Loża Anglii – najstarsza na świecie i najważniejsza w Anglii obediencja wolnomularska. Razem z Wielką Lożą Szkocji i Wielką Lożą Irlandii składa się na grupę najważniejszych Wielkich Lóż regularnych.

Wolnomularz Polski – magazyn poświęcony w całości tematyce masońskiej wolnomularskiej. Powstał w 1993 roku. Początkowo ukazywał się jako miesięcznik, by potem stać się nieregularnikiem. Twórcy pisma zawsze starali się, by na łamach było miejsce dla wszystkich rytów i obediencji.

Wschód – symboliczny kierunek, z którego dociera do loży i do ziemi całe światło. Ściana w loży położona we wschodniej części pomieszczenia, gdzie zapala się światła symbolizujące wschodzące słońce. Jest to nawiązanie do starych antycznych pojęć, według których wszelka wiedza i mądrość, czyli Światło przychodzi ze wschodu. Jest to też część loży, w której przebywa czcigodny i dostojnicy lożowi.

Zachód – symboliczny kierunek, z którego przybywa do loży profan, czyli światowy, symbol życia w ciemnościach, jakie jest udziałem profanów. Część loży od strony drzwi.