Łuków
[ Co warto zobaczyć w Polsce? ]
Polskie województwa
[ dolnośląskie ] [ kujawsko-pomorskie ] [ lubelskie ] [ lubuskie ] [ łódzkie ] [ małopolskie ] [ mazowieckie ]
[ opolskie ] [ podkarpackie ] [ podlaskie ] [ pomorskie ] [ śląskie ] [ świętokrzyskie ]
[ warmińsko-mazurskie ] [ wielkopolskie ] [ zachodniopomorskie ]
Łuków położony jest w województwie lubelskim, pomiędzy Lublinem, Siedlcami, Puławami a Białą Podlaską. Nazwa Łuków pochodzi z języka słoiańskiego i określa miejsce położone na terenie podmokłym. Pierwsze wzmianki o miejscowości pochodzą z 1233 roku, a w połowie XIII wieku książę Bolesław Wstydliwy sprowadził do Łukowa zakon templariuszy. Już wtedy w Łukowie wybudowany był drewniany zamek. Znajdował się w zakolu rzeki Krzny Południowej, między dzisiejszymi ulicami Kanałową, Laskowskiego i fragmentem ulicy Wyszyńskiego. Jest to najstarsza część miasta, jednak nie zachowały się tam żadne zabytkowe budowle.
W 1629 roku z inicjatywy starosty łukowskiego, Erazma Domaszewskiego, do miasta sprowadzono bernardynów. Wzniesiono najpierw drewniany kościół pw. Świętego Krzyża oraz klasztor. W 1655 roku zaczęto budować murowany kościół oraz zabudowania klasztorne. Bernardyni przyczynili się do wzrostu gospodarczego Łukowa, zakładając fabrykę sukna, która przetrwała do początku XIX wieku.
W 1696 roku w Łukowie osiedlili się pijarzy, którzy założyli kolegium, szczycące się wysokim poziomem nauczania. Szkoła jako jedna z pierwszych w kraju wprowadziła reformy Komisji Edukacji Narodowej. W wyniku III rozbioru Polski Łuków znalazł się w zaborze austriackim, a następnie w Księstwie Warszawskim i Królestwie Polskim. Mieszkańcy Łukowa brali czynny udział w Powstaniu listopadowym i Powstaniu styczniowym. Naczelnikiem wojskowym powiatu łukowskiego w Powstaniu styczniowym był ks. Stanisław Brzóska. Jego grupa działała w okolicy jeszcze po upadku powstania, do listopada 1864 roku.
W drugiej połowie XIX wieku przeprowadzono przez Łuków trzy linie kolejowe, co przyczyniło się do znacznego rozwoju miasta. Przez Łuków przebiegała też linia kolejowa łącząca twierdzę Dęblin z twierdzą w Brześciu, miasto było też więc ważne z punktu strategicznego. W czasie wojny polsko-bolszewickiej miasto było okupowane przez sowietów.
Na początku II wojny światowej Łuków był cieżko bombardowany, około 260 osób zginęło w wyniku nalotów. W czasie okupacji niemieckiej miały miejsce masowe mordy i egzekucje. Została też utworzone getto żydowskie, zlikwidowane w październiku 1942 roku. Około 7 tysięcy ludności żydowskiej zostało wywiezionych do obozu zagłady w Treblince.
W okolicach Łukowa działała polska partyzantka: AK, Bataliony Chłopskie i NSZ. Od maja do końca lipca 1944 roku funkcjonował obóz AK w Jacie, w trudno dostępnych Lasach Łukowskich, który służył za miejsce schronienia żołnierzom najbardziej zagrożonym dekonspiracją, a także szkolił siły uderzeniowe do dyspozycji Komendy Obwodu AK Łuków.
Ciężki walki sowietów z Niemcami w lipcu 1944 roku zniszczyły miasto nawet w 80%, szczególnie zrujnowane zostało śródmieście. Po przejęciu władzy przez komunistów, terror niemiecki został zastąpiony terrorem UBP i NKWD. W siedzibie Powiatowego Urzędu Bezpieczeństwa Publicznego przetrzymywano, torturowano i zabijano żołnierzy wyklętych.
Obecnie Łuków jest jednym z wielu uroczych miasteczek lubelszczyzny. Zdecydowanie warto wybrać się do Muzeum Regionalnego w Łukowie. Usytuowane jest w XVIII-wiecznym budynku byłego Konwiktu Szaniawskich. W 1965 roku przy muzeum powstał Łukowski Ośrodek Rzeźby Ludowej, który obecnie prowadzi dwie „szkółki rzeźbiarskie”: w Łukowie i Woli Gułowskiej. Muzeum Regionalne w Łukowie posiada stałą ekspozycję paleontologiczną, prezentującą amonity z tutejszych jurajskich kier lodowcowych. Realizuje też wystawy czasowe o charakterze historycznym i etnograficznym.
W niedalekiej Woli Okrzejskiej, miejscu urodzin Henryka Sienkiewicza, warto zwiedzić Muzeum Henryka Sienkiewicza, znajdujące się w oficynie dawnego zespołu dworskiego babki pisarza Felicjanny Cieciszewskiej, w którym to Sienkiewicz się urodził i spędził pierwszych dziewięć lat życia.