Szczebrzeszyn
[ Co warto zobaczyć w Polsce? ]
Polskie województwa
[ dolnośląskie ] [ kujawsko-pomorskie ] [ lubelskie ] [ lubuskie ] [ łódzkie ] [ małopolskie ] [ mazowieckie ]
[ opolskie ] [ podkarpackie ] [ podlaskie ] [ pomorskie ] [ śląskie ] [ świętokrzyskie ]
[ warmińsko-mazurskie ] [ wielkopolskie ] [ zachodniopomorskie ]
Szczebrzyszyn położony jest w województwie lubelskim, nad rzeką Wieprz, w historycznej ziemi chełmskiej. Było to prywatne miasto szlacheckie, które prawa miejskie uzyskało w 1352 roku. W okresie reformacji było ośrodkiem kalwińskim, ale stykały się tutaj różne kultury i religie. O kulturowej historii miasta świadczą barokowy kościół św. Katarzyny, cerkiew o charakterze obronnym z XV wieku, synagoga i jeden z najstarszych żydowskich cmentarzy.
Miasto stało się sławane za sprawą wiersza Jana Brzechwy, zaczynającego się słowami „W Szczebrzeszynie chrząszcz brzmi w trzcinie i Szczebrzeszyn z tego słynie”. W całym mieście znajduje się kilka pomników świerszczy, z czego najsłynniejszy, drewniany pomnik świerszcza grającego na skrzypcach, znajduje się on przy malowniczym źródełku. Od 2015 roku w Szczebrzeszynie odbywa się Festiwal Stolica Języka Polskiego.
Odbywa się on w okresie letnim, a w programie Festiwalu znajdują się spotkania z pisarzami, poetami, tłumaczami i ludźmi teatru. Odbywają się debaty, koncerty, warsztaty dla młodzieży, zorganizowana jest również specjalna strefa dla dzieci, tzw. Mała Stolica.
Szczebrzeszyn ma jednak historię zaczynającą się wieki przed powstaniem wiersza Jana Brzechwy. Po raz pierwszy został wspomniany w źródłach historycznych w 1352 roku, już jako miasto. W mieście znajdował się zamek w postaci wieży wieży mieszkalno-obronnej. W 1394 lub 1397 roku, właściciel tych ziem, Dymitr z Goraja ufundował drewniany kościół. Znajdowała się tu też cerkiew. Wszystkie te budynki spłonęły w 1583 roku, wielkim pożarze miasta.
W 1595 roku właścicielem Szczebrzeszyna stał się Jan Zamoyski. W latach 1610-1620, w miejscu zniszczonego drewnianego kościoła wybudowano murowany kościół pod wezwaniem św. Mikołaja. Druga świątynia powstała z fundacji Tomasza i Katarzyny Zamoyskich w latach 1620-1638. Wzniesiono też przy niej klasztor. W mieście została też wybudowana synagoga. W 1672 roku Jan Sobieski zawiązał tutaj konfederację wojsk koronnych, tzw. konfederację szczebrzeszyńską.
W czasie II wojny światowej i okupacji niemieckiej miały miejsce prześladowania ludności polskiej i żydowskiej. Masowe mordy, wysiedlenia i wysyłki do obozów koncentracyjnych były powszechne i pod koniec 1943 roku Szczebrzeszyn opustoszał. Niemcy rozpoczęli więc osiedlanie kolonistów niemieckich i germanizację. Szczebrzeszyn został zajęty przez Armię Czerwoną i oddziały 9. pułku AK 26 lipca 1944 roku.
Do najważniejszych zabytków miasta należą ruiny zamku z XIV wieku, a właściwie głównego budynku zamku – wieży o trzech kondygnacjach z renesansową dekoracją. Wieżę dawniej otaczały drewniane zabudowania gospodarcze oraz palisada. Obecnie budynek jest własnością prywatną.