Cel 14: Chronić oceany, morza i zasoby morskie oraz wykorzystywać je w sposób zrównoważony

[Powrót do: Agenda ONZ 2030]

Oceany pokrywają trzy czwarte powierzchni Ziemi, zawierają 97% wody na świecie i stanowią 99% przestrzeni do życia na Ziemi. Temperatura oceanów, ich skład chemiczny, prądy i życie w nich panujące napędzają światowe ekosystemy, a bez nich życie człowieka na Ziemi nie byłoby możliwe.

Woda deszczowa, woda pitna, pogoda i klimat, linie brzegowe, sporo naszej żywności, a nawet tlen, którym oddychamy, są zależne od mórz, które działają jako regulator. Oceany pochłaniają około 30% dwutlenku węgla powstałego w wyniku działalności człowieka i tym samym łagodzą skutki globalnego ocieplenia.

Pogarsza się stan wód przybrzeżnych ze względu na zanieczyszczenia, a zakwaszenie oceanów zagraża funkcjonowaniu ekosystemów i różnorodności biologicznej. Ma to też negatywny wpływ na lokalne rybołówstwo. Ponad trzy miliardy ludzi polega na morskiej i przybrzeżnej różnorodności biologicznej, aby utrzymać się przy życiu, a rybołówstwo w sposób bezpośredni i pośredni zapewnia pracę dla ponad 200 milionów ludzi.

Każdego roku do mórz i oceanów trafiają miliony ton plastikowych śmieci, które są zagrożeniem dla morskich ekosystemów. Głównymi winowajcami są kraje rozwijające się. Plastik dostaje się do oceanów głównie z rzek znajdujących się w Azji – 86%, Afryki – 7,8% i Ameryki Południowej – 4,8%. Europa i Ameryka Północna odpowiadają za 5% plastiku, który potencjalnie może trafić do oceanów. Źródłem jednorazowych plastikowych butelek znajdujących się w oecanach mają też być chińskie statki handlowe, których załoga wyrzuca śmieci prosto do morza.

Mimo tego, że to Europa nie jest sprawcą tego problemu, Unia Europejska wprowadziła całkowity zakaz używania jednorazowych produktów, dla których są już dostępne alternatywy w postaci innych materiałów: patyczki kosmetyczne, sztućce, talerze, słomki, mieszadełka do napojów i patyczki do balonów. Posłowie do PE dodali również do listy oksydegradowalne produkty plastikowe i pojemniki na żywność typu fast food wykonane z polistyrenu.

Również Covid – 19 przyczynił się do zanieczyszczeń oceanów, w których zalega 25 tys. ton plastiku związanego z pandemią. W 2020 roku do mórz i oceanów trafiło ponad 1,5 mln maseczek ochronnych. Problemem są też odpady ze szpitali, które gromadzą się na plażach i u wybrzeży mórz oraz oceanów.

Chronione obszary morskie muszą być odpowiednio zarządzane i finansowane. Należy także wprowadzić regulacje, które ograniczą przełowienie, zanieczyszczenie środowiska morskiego i zakwaszenie oceanów. Jednym ze sposobów na powstrzymanie przełowienia w oceanach ma być zakaz stosowania szkodliwych dopłat, które zwiększają zdolności połowowe, zwłaszcza dopłat do zakupu nowych statków.

Co ciekawe jednym z postulatów, do którego wzywa organizacja WWF jest ograniczenie budowy morskich farm wiatrowych na obszarach chronionych. Z kolei to ONZ traktuje elektrownie wiatrowe jako zielone źródło energii, które obok energii słonecznej ma być jednym z głównych form zasilania.

Zadania zamieszczone w Agendzie ONZ 2030, które mają pomóc w ochronie oceanów i mórz:

14.1 Do 2025 roku zapobiegać i znacznie zmniejszyć poziom wszelkich rodzajów zanieczyszczeń morza, w szczególności powstałych w wyniku działalności na lądzie, w tym śmieci i odpadków żywnościowych zrzucanych do morza.

14.2 Do 2020 zarządzać i chronić morskie i przybrzeżne ekosystemy w sposób zrównoważony, tak by uniknąć znacznych, niekorzystnych skutków, w tym poprzez wzmocnienie ich odporności i działania na rzecz odtworzenia ich zasobów oraz zapewnić dobry stan i produktywność oceanów.

14.3 Zminimalizować skutki zakwaszenia oceanów, w tym poprzez wzmocnioną współpracę naukową na wszystkich szczeblach.

14.4 Do 2020 roku skutecznie uregulować kwestie pozyskiwania owoców morza oraz wyeliminować nadmierne połowy ryb, nielegalne, niezarejestrowane i nieuregulowane rybołówstwo oraz destrukcyjne praktyki połowów, oraz wdrożyć poparte naukowo plany zarządzania, tak by w możliwie najkrótszym czasie odbudować populację ryb, co najmniej do poziomu umożliwiającego maksymalny, odnawialny poziom zrównoważonych połowów, zgodnie charakterystyką poszczególnych gatunków.

14.5 Do 2020 roku objąć ochroną co najmniej 10% wybrzeży i obszarów morskich, zgodnie z krajowym i międzynarodowym prawem i korzystając z najlepszych źródeł informacji naukowych.

14.6 Do 2020 roku wyeliminować określone formy subwencji na rybołówstwo, które przyczyniają się do budowy nadmiernych zdolności i przełowienia ryb, wyeliminować subwencje przyczyniające się do nielegalnego, niezarejestrowanego i nieuregulowanego rybołówstwa; nie wprowadzać nowych subwencji tego typu, przyznając że skuteczne, specyficzne i zróżnicowane traktowanie krajów rozwijających się i najsłabiej rozwiniętych powinno być integralną częścią negocjacji dotyczących subwencji na rybołówstwo, prowadzonych w ramach Światowej Organizacji Handlu (World Trade Organization).

14.7 Do 2030 roku zwiększyć korzyści ekonomiczne dla rozwijających się państw położonych na małych wyspach i krajów najsłabiej rozwiniętych, płynące z wykorzystywania zasobów morskich, w tym poprzez zrównoważone zarządzanie rybołówstwem, akwakulturą i turystyką.

14.A Poszerzać wiedzę naukową, rozwijać potencjał badawczy i przekazywać technologie morskie, uwzględniając Kryteria i Wytyczne Międzyrządowej Komisji Oceanograficznej w Sprawie Transferu Technologii Morskich (Intergovernmental Commission Criteria and Guidelines on the Transfer of Technology), aby poprawić kondycję oceanów i zwiększyć wpływ morskiej bioróżnorodności na rozwój krajów rozwijających się, w szczególności krajów rozwijających się położonych na małych wyspach i krajów najsłabiej rozwiniętych.

14.B Zapewnić lokalnym rybakom łowiącym na małą skalę dostęp do rynków i zasobów morskich.

14.C Zwiększyć ochronę i zrównoważone wykorzystywanie oceanów i ich zasobów poprzez wdrażanie prawa międzynarodowego, zgodnego z Konwencją Narodów Zjednoczonych o Prawie Morza (United Nations Convention on the Law of the Sea – UNCLOS), która zapewnia ramy prawne odnośnie ochrony i zrównoważonego wykorzystania oceanów i ich zasobów, oraz zgodnego z paragrafem 158 dokumentu końcowego szczytu Rio+20 „Przyszłość, jaką chcemy mieć”.