Stanisław Wyspiański – „Warszawianka”

[ Lektury szkolne ]

„Warszawianka” Stanisława Wyspiańskiego jest dramatem, który komentuje Powstanie listopadowe. Wyspiański tytułem dramatu nawiązał do pieśni Kazimierza Delavigne „Warszawianka”. Motywy tej pieśni, a zwłaszcza powtarzające się słowa: „Oto dziś dzień krwi i chwały […] dziś twój triumf albo zgon” odgrywają ważną rolę w dramacie, pogłębiają nastrój niewiary będącej udziałem zgromadzonych generałów i arystokratycznych przywódców powstania, rozprawiających o tajemniczym „losie” o niepoznawalnych siłach, które rządzą człowiekiem i historią.

Posłuchaj: „Warszawianka”

Akcja dramatu dzieje się w dniu bitwy o Olszynkę Grochowską 25 lutego 1831 r. w sztabie gen. Józefa Chłopickiego, stacjonującego w Dworku Grochowskim. Osobami dramatu są generałowie Powstania Listopadowego: Józef Chłopicki, Jan Skrzynecki, oficerowie sztabowi oraz dwie dziewczyny: Anna i Maria, których narzeczeni biorą udział w boju o Olszynkę Grochowską. Politycy i wojskowi usiłują namówić generała Józefa Chłopickiego, by przejął dowództwo nad polskimi siłami.

Józef Chłopicki, urażony z powodu mianowania na stanowisko dyktatora Powstania nieudolnego Michała Radziwiłła, nie chce nawet służyć mu radą. Demonstracyjnie spełnia rozkazy głównego wodza, choć wie, że skazują one na bezsensowną śmierć setki młodych żołnierzy. Patos dyskusji reprezentantów obozu szlacheckiego kompromituje Stary Wiarus, szeregowiec, który powraca z pola bitwy. Jego wygląd i postawa zaświadczają o tym, czym naprawdę jest walka o wyzwolenie narodu. Nie wypowiada ani słowa, ale jest symbolem. Przynosi wieść o klęsce, ale i o śmierci w bitwie narzeczonego Marii.

W „Warszawiance” Stanisław Wyspiański rozbudował tekst poboczny. Obecne są uwagi na temat dekoracji, wyglądu postaci i rekwizytów. Ważnym symbolem jest znajdujące się na scenie popiersie Napoleona z opaską liści laurowych stojące na wysokim postumencie. Obok popiersia stoi Józef Chłopicki zamyślony, zastygły w pozie napoleońskiej.

Nie wierzy on w Powstanie, żyje wspomnieniami bohaterskiej przeszłości pod sztandarami Napoleona i przeciwstawia ją słabości i błędom powstańców. Sam niestety nie decyduje się na aktywny udział w walce. Ważne w dramacie są nie tylko słowa poety, ale także muzyka i refren powtarzającej się pieśni, sceny pantomimiczne i rekwizyty znajdujące się na scenie. Te wszystkie elementy zaczęły pełnić funkcję dramatyczną.

Przeczytaj cały tekst dramatu Stanisława Wyspiańskiego „Warszawianka”: https://wolnelektury.pl/katalog/lektura/warszawianka.html

Zobacz spektakl teatru telewizji: „Warszawianka”