1945 r.: Obława augustowska
[ Powrót do historii Polski ]
[ Przygotowania ] [ Przebieg ] [ Badania ]
Obława augustowska była akcją polegającą na pacyfikacji terenu Puszczy Augustowskiej i okolic przeprowadzoną w lipcu 1945 roku przez jednostki NKWD i Armii Czerwonej oraz odziały LWP, UB i MO. Aresztowano około dwóch tysięcy osób podejrzanych o kontakty z partyzantką niepodległościową. Po brutalnych przesłuchaniach wyselekcjonowano około 600 osób i wywieziono w nieznanym kierunku. Osoby te zginęły w niewyjaśnionych dotąd okolicznościach.
Obława augustowska była najbardziej tragiczną odsłoną działań NKWD w powojennej Polsce. Jej celem było całkowite rozbicie i zniwelowanie zagrożenia dla aparatu władzy PRL w postaci oddziałów partyzanckich, które operowały w pobliżu granicy polsko- litewskiej, w samej Puszczy Augustowskiej oraz na terenach bezpośrednio do niej przyległych.
Rozpoczęła się ona w lipcu 1945 roku, gdzie oddziały Armii Czerwonej przy aktywnej i czynnej pomocy funkcjonariuszy UB przeprowadziły zakrojoną na szeroką skalę akcję pacyfikacji na terenie samej Puszczy Augustowskiej oraz jej okolic. Owa operacja określana jest właśnie mianem Obławy augustowskiej. Ze strony ZSRS brały w niej udział jednostki 50. armii III Frontu Białoruskiego, Wojsk Zewnętrznych NKWD, jak i funkcjonariusze „Smierszu” – kontrwywiadu wojskowego. Działania Sowietów były wspierane aktywnie przez funkcjonariuszy UB, MO oraz miejscowych konfidentów i denuncjatorów. Służyli oni Sowietom jako tłumacze, przewodnicy po okolicznych kompleksach leśnych oraz nawet jako tłumacze przy przesłuchaniach ofiar Obławy augustowskiej.
Poszukujące członków polskiego podziemia niepodległościowego sowieckie oddziały przeczesywały wsie oraz lasy, aresztowały podejrzanych o kontakty z polską partyzantką niepodległościową. Należy wspomnieć, iż dokładna data rozpoczęcia owej akcji nie jest znana. Eksperci i badacze przedmiotu najczęściej umieszczają ją między 12 a 28 lipca 1945 roku. W jej wyniku aresztowano kilka tysięcy osób – część z zatrzymanych poddawano brutalnym śledztwom i torturowano w trakcie przesłuchań. Szacuje się, iż ponad 600 osób po aresztowaniu nigdy nie powróciło do miejsc zamieszkania, ich losy nie są znane – najprawdopodobniej zostali zamordowani i z pewnością można je nazwać w pełni ofiarami Obławy augustowskiej. Wielu badaczy zagadnienia jest zdania, że miejsca mordu i spoczywania ciał owych osób znajdują się po stronie białoruskiej. Jeżeli owe osoby zostały zamordowane, z pewnością dokonano tego przy akceptacji i poleceniu najwyższych władz ZSRS. Polskie władze już od wielu lat prowadzą badania zmierzające do ustalenia losów osób zaginionych w owej krwawej obławie.