Finder Paweł
Paweł Finder, właściwie Pinkus Finder – ur. 19 września r. 1904 w Leszczynach, zm. 26 lipca 1944 r. w Warszawie, polski działacz komunistyczny, z zawodu chemik, I sekretarz Komitetu Centralnego PPR w latach 1942-1943. Pochodził z zamożnej żydowskiej rodziny kupieckiej. Związany z ruchem syjonistycznym, pod którego wpływem rzucił szkołę i wyjechał do Palestyny, gdzie pracował jako robotnik. Zniechęcony do syjonizmu, powrócił po roku do Polski, a na studiach w Wiedniu związał się z komunistami. Należał do Komunistycznej Partii Austrii, a następnie po przeniesieniu się do Francji, w latach 1924-1928 do Komunistycznej Partii Francji. Zatrzymany w marcu 1928 roku z fałszywym paszportem przez policję francuską, został zdemaskowany jako obywatel polski i po 3 tygodniach aresztu deportowany z Francji.
Wstąpił do KPP, odbywał też służbę wojskową. Wielokrotnie był aresztowany za działalność komunistyczną. W czasie pobytu w więzieniach Finder aktywnie działał w organizowanych przez komunistów komunach więziennych, prowadził także szkolenie ideologiczne przebywających w nich członków KPP. W więzieniach zetknął się m.in. z Bolesławem Bierutem, Marianem Buczkiem, Alfredem Lampe i Marcelim Nowotką. Gdy wybuchła II wojna światowa, przebywał w więzieniu w Rawiczu, z którego się wydostał i ewakuował się do Homla. W 1941 roku został wezwany do Moskwy, gdzie Był członkiem tzw. Grupy Inicjatywnej PPR, był współzałożycielem PPR.
Po zabójstwie Marcelego Nowotki nadzorował śledztwo w tej sprawie. Wraz z Małgorzatą Fornalską, Franciszkiem Jóźwiakiem i Władysławem Gomułką zdecydował o wydaniu wyroku śmierci na Bolesława i Zygmunta Mołojców, których uznano za sprawców śmierci Nowotki. Kierowana przez Findera PPR podejmowała działania, prawdopodobnie z inicjatywy Moskwy, w celu osłabienia Polskiego Państwa Podziemnego, denuncjując do Gestapo jego działaczy. 14 listopada 1943 roku wraz z Małgorzatą Fornalską został aresztowany przez gestapo, po czym trafił do więzienia na Pawiaku. 26 lipca 1944 roku został razem z Fornalską rozstrzelany w ruinach getta warszawskiego.
« Powrót do Leksykonu