O’Rourke Edward

Edward O’Rourke – ur. 26 października 1876 r. w Basinie, zm. 27 czerwca 1943 r. w Rzymie, polski biskup rzymskokatolicki, hrabia rosyjski, biskup diecezjalny ryski, administrator apostolski Wolnego Miasta Gdańska i biskup diecezjalny gdański. W latach 1908–1911 był profesorem historii Kościoła oraz języków francuskiego i niemieckiego w seminarium duchownym w Petersburgu, jednocześnie był duszpasterzem w osiedlu robotniczym Kołpino k. Petersburga. Od 1911 do 1917 roku był proboszczem wielonarodowościowej parafii św. Stanisława w Petersburgu. Z wiernymi musiał się porozumiewać po rosyjsku, polsku, litewsku, łotewsku, niemiecku i angielsku. W czasie, gdy był wikariuszem generalnym diecezji mińskiej w latach 1917-1918, należał do Rady Polskiej Ziemi Mińskiej.

Władzę w diecezji ryskiej przejął w 1919 roku. Przeprowadził reorganizację Kościoła katolickiego na Łotwie i dbał o należyty poziom nauczania w seminariach duchownych, ale ze względu na swe niełotewskie pochodzenie napotykał duże trudności. W 1920 roku z powodu narodowościowych złożył rezygnację z funkcji biskupa ryskiego. W 1922 roku został administratorem apostolskim Wolnego Miasta Gdańska.

Dbał o kaszubską ludność katolicką, odprawiał specjalne nabożeństwa dla polskojęzycznych dzieci, wydał polski śpiewnik kościelny i książeczkę do nabożeństwa, żądał od studentów w seminarium duchownym znajomości języka polskiego, na koniec uzyskał u papieża Piusa XI zezwolenie na utworzenie czterech polskich parafii personalnych w Wolnym Mieście, do czego jednak nie doszło ze względu na protesty opanowanego przez nazistów senatu gdańskiego pod przywództwem Arthura Greisera. Po złożeniu funkcji 13 czerwca 1938 roku został biskupem tytularnym Sofii. 26 stycznia 1939 roku zrezygnował z obywatelstwa Wolnego Miasta Gdańska i przyjął obywatelstwo polskie.