Plater Emilia

Emilia Plater – ur. 13 listopada 1806 r. w Wilnie, zm. 23 grudnia 1831 r. w Justianowie, polska hrabianka, kapitan Wojska Polskiego w czasie Powstania listopadowego. Wczesne dzieciństwo i pierwsze lata nauki spędziła w wileńskim domu rodziców. Ojciec, Franciszek Ksawery Plater, prowadził hulaszczy tryb życia, w wyniku czego, w roku 1815 matka opuściła wileński dom, zabierając córkę. Obie zamieszkały w majątku Liksna w okolicach Dyneburga w Inflantach Polskich. Emilia od 10. roku życia wychowywała się i pobierała nauki razem z chłopcami. Popierała ówczesny ruch młodzieżowy i patriotyczny, czytała lektury Filomatów i Filaretów. O rękę Emilii starał się bogaty Rosjanin, jednak odmówiła mu z powodu głębokich uczuć patriotycznych.

Po wybuchu Powstania listopadowego była jedną z pierwszych inicjatorek samodzielnego Powstania na Litwie. Jako kobieta nie została jednak dopuszczona do narad komitetu kierującego w Wilnie. Podjęła sama plan zdobycia Dyneburga. Obcięła włosy i w męskim przebraniu wzięła udział w Powstaniu. Sformowany przez nią oddział partyzancki liczył 280 strzelców, kilkuset chłopów kosynierów i 60 kawalerzystów. Wraz z oddziałem rozpoczęła marsz w kierunku Dyneburga, po drodze do oddziału dołączali wciąż ochotnicy. 29 marca 1831 roku wkroczyła do Dusiatów, gdzie pod rozwiniętą flagą Polski zachęcała okoliczną ludność do przyłączenia się do Powstania. Oddział Emilii Plater zdobył kilka miejscowości, jednak do ataku na Dyneburg nie doszło, a oddział został rozproszony. Resztę ludzi dołączyła do oddziału Cezarego Platera, a sama przyłączyła się do oddziału Karola Załuskiego.

Gen. Dezydery Chłapowski nadał Emilii Plater honorowy stopień kapitana i powierzył jej dowództwo 1 kompanii 1 Pułku Piechoty Litewskiej, przemianowanego następnie na 25 Pułk Piechoty Liniowej. Ostatecznie jej oddziały znalazły się pod dowództwem gen. Dezyderego Chłapowskiego. Po złożeniu przez niego broni, postanowiła przedostać się do Warszawy. Nie wytrzymała jednak trudów wędrówki i 23 grudnia 1831 roku zmarła.

Posłuchaj: Horytnica – Emilia Plater