Stanisław Tatar
Stanisław Tatar – ur. 3 października 1896 r. w Biórkowie Wielkim, zm. 16 grudnia 1980 r. w Warszawie), podporucznik artylerii Armii Imperium Rosyjskiego, generał brygady Wojska Polskiego. Studiował w Szkole Artylerii Ciężkiej w Odessie i otrzymał patent oficerski z rąk cara Mikołaja II. Od listopada 1917 do maja 1918 roku dowodził samodzielnym Dywizjonem Artylerii Ciężkiej w I Korpusie Polskim w Rosji. Po wojnie polsko-bolszewickiej uczęszczał do Wyższej Szkoły Wojennej w Warszawie i do École Supérieure de Guerre w Paryżu. Po ukończeniu studiów otrzymał tytuł oficera dyplomowanego i 1 listopada 1932 roku przydzielony został do Oddziału III Sztabu Generalnego Wojsk Polskiego. W sierpniu 1939 roku objął dowództwo Artylerii Dywizyjnej 3. Dywizji Piechoty Legionów i sprawował je w początkowym okresie kampanii wrześniowej. Po rozbiciu dywizji z jej resztek zorganizował 3 Brygadę Piechoty i stanął na jej czele.
W okresie od stycznia 1940 do września 1943 roku był szefem Oddziału Organizacyjnego Sztabu Komendy Głównej Związku Walki Zbrojnej – Armii Krajowej. We wrześniu 1943 roku wyznaczony został na stanowisko szefa Oddziału III Operacyjnego Sztabu KG AK. 1 października tego roku awansowany do stopnia generała brygady. Na podstawie Instrukcji dla Kraju, otrzymanych z Londynu, opracował plan „Burza”. Zaczął wówczas propagować ideę kompromisu Polski z Sowietami. W kwietniu 1944 roku przerzucony drogą lotniczą (w ramach Operacji Most) do Wielkiej Brytanii. Został III zastępcą szefa Sztabu Naczelnego Wodza. Towarzyszył premierowi Stanisławowi Mikołajczykowi w czerwcu 1944 roku w podróży do Waszyngtonu i w październiku do Moskwy.
Po śmierci gen. Lucjana Żeligowskiego, w 1947 roku był odpowiedzialny za przewiezienie jego ciała do Warszawy, zgodnie z ostatnią wolą zmarłego. Wykorzystał tę okazję do przekazania rządowi Józefa Cyrankiewicza w Warszawie zdeponowanej w Wielkiej Brytanii części zasobów Funduszu Obrony Narodowej – 350 kg złota oraz 2,5 miliona dolarów. Pieniądze te miały być przeznaczone na pomoc dla byłych żołnierzy Armii Krajowej i pozostałych po nich rodzin. Jednak zostały przekazane attaché wojskowemu ambasady Polski Ludowej w Londynie. przekazał również do Warszawy przeszło pięćset teczek archiwalnych Oddziału VI Sztabu Naczelnego Wodza, narażając w ten sposób osoby występujące w dokumentach na policyjne represje ze strony komunistycznej bezpieki.
Od tego czasu Stanisław Tatar był izolowany przez środowiska niepodległościowe w kraju i za granicą. Do Polski powrócił w 1949 roku. Po przyjeździe aresztowany i w 1951 roku skazany na karę dożywotniego więzienia na podstawie spreparowanych dowodów Był m.in. oskarżony o defraudację złota ze skarbu Funduszu Obrony Narodowej i próbę wykorzystania przekazania depozytu do rozpoczęcia działalności szpiegowskiej. W 1956 roku zwolniony i zrehabilitowany. Nie powrócił do służby wojskowej. Pochowany na Cmentarzu Wojskowym na Powązkach w Warszawie.
« Powrót do Leksykonu