Kowary

[ dolnośląskie ] [ kujawsko-pomorskie ] [ lubelskie ] [ lubuskie ] [ łódzkie ] [ małopolskie ] [ mazowieckie ]
[ opolskie ] [ podkarpackie ] [ podlaskie ] [ pomorskie ] [ śląskie ] [ świętokrzyskie ]
[ warmińsko-mazurskie ] [ wielkopolskie ] [ zachodniopomorskie ]

Kowary znajdują się w województwie dolnośląskim na pograniczu Karkonoszy, Rudaw Janowickich i Kotliny Jeleniogórskiej, nad rzeką Jedlicą. Od południowego zachodu Kowary graniczą z Czechami. Obszar miasta charakteryzuje się urozmaiconą rzeźbą terenu. Najniższy punkt miasta to 420 m n.p.m., a najwyższy 1280 m n.p.m. Kowary pełnią funkcję ośrodka specjalistycznego lecznictwa uzdrowiskowego.

Początki miasta związane są z wydobyciem rud żelaza oraz kowalstwem. W 1148 waloński gwarek, Laurentius Angelus, na zboczu góry Rudnik w Rudawach Janowickich odkrył obecność rud żelaza. Dziesięć lat później książę Bolesław Kędzierzawy wydał rozporządzenie, które zapoczątkowało wydobycie rudy z owej góry. Od tej pory przyszłość Kowar związana była z produkcją wyróbów metalowych. Pod koniec XVI wieku miasto było znaczącym ośrodkiem produkcji bronii palnej.

Rozwój miasta zahamowała wojna trzydziestoletnia. Kowary zostały mocno zniszczone, polecono zatopić kopalnie. W wyniku upadku przemysłu górniczego i metalurgicznego rozwinęła się produkcja i bielenie płótna lnianego oraz wyrób tzw. białej przędzy. W 1720 roku powstała jedna z pierwszych na Dolnym Śląsku manufaktur płócienniczych.

Na skutek wojen prusko-austriackich Kowary wraz z całym Dolnym Śląskiem zostały przyłączone do Prus. Po I wonie światowej ponownie otwarto kopalnie, a w 1927 roku rozpoczęto wydobycie rudy uranu w trakcie eksploatacji rud żelaza. Po II wojnie światowej miasto zostało włączone do Polski.

Wznowiono wydobycie uranu, a proces wydobywania owiany był tajemnicą. Oficjalnie była tu jedynie kopalnia rud żelaza. Uran wydobywano dla sowieckiej atomistyki głównie w latach 40. i 50. XX wieku. Później przerabiano rudy uranu z innych polskich złóż. Robotnicy pracujący przy wydobyciu uranu, sortowaniu i przeróbce nie posiadali odpowiednich zabezpieczeń do pracy w takich warunkach, co spowodowało liczne zgony.

Obecnie Sztolnie Kowary zostały zamienione w Podziemną Trasę Turystyczną o długości około 1200 m. Podczas zwiedzania można odkryć świat legend, tajemnic i historii prawdziwej oraz zapoznać się z pracą dawnych górników. Trasa dostepna jest do zwiedzania przez cały rok, a czas przejścia to około 1 godzina.

W dolnej części miasta, na dawnym terenie Fabryki Dywanów powstał w 2003 roku „Park Miniatur Zabytków Dolnego Śląska”. Odwiedzający to miejsce mają możliwość zapoznania się z pałacami, klasztorami oraz całymi starówkami dolnośląskich miejscowości. Budowle przedstawione są w tej skali 1:25.

Latem miniatury wystawione są w niewielkim parku ze stawem, zimą zaś w interesującym wnętrzu dawnej hali fabrycznej. Ciekawe jest też muzeum sentymentów, chociaż nawiązujące do słusznie minionych czasów PRL, to ta podróż w czasie może być ciekawą lekcją. Największą atrakcją Kowarów jest jednak bliskość Karkonoszy i dobrze utrzymana sieć szlaków turystycznych.

Zobacz więcej: Karkonosze.