Skutki Powstania listopadowego
[ Strona informacyjna: Powstanie listopadowe ]
[ Przyczyny ] [ Przebieg ] [ Skutki ]
[ Filmy ] [ Książki ] [ Muzyka ] [ Wykłady ]
Zobacz: Przebieg Powstania listopadowego.
Do upadku Powstania i przegrania wojny w dużym stopniu przyczynili się niewierzący w możliwość zwycięstwa i w gruncie rzeczy lojalistycznie nastawieni wobec cara arystokratyczni przywódcy polityczni Adam Jerzy Czartoryski, Bonawentura Niemojowski oraz nieudolni dowódcy: generałowie Józef Chłopicki, Jan Skrzynecki, Jan Krukowiecki, Henryk Dembiński i Maciej Rybiński. Decydująca też była przewaga militarna Rosji, która nie dawała nadziei na prowadzenie z nią wojny w dłuższym okresie czasu.
Najbardziej znaczącym skutkiem Powstania listopadowego były zwiększone represje. W 1832 roku nastąpiło znaczne ograniczenie autonomii Królestwa Polskiego. Konstytucji została zastąpiona Statutem Organicznym. Zgodnie z nim Królestwo Polskie miało zachować odrębność ustrojową i własny rząd, stanowiąc jednak część składową Cesarstwa. Statut likwidował sejm, pozostawiając jednak Radę Administracyjną. Rada Stanu przestała pełnić swą rolę. Statut gwarantował jednak wolność słowa, druku, wolności obywatelskie i narodowe oraz samorząd, jednak zapisów tych nie przestrzegano, wprowadzając cenzurę i system rządów policyjnych.
Armia polska została wcielona do armii rosyjskiej. Sporą liczbę mężczyzn z Królestwa wcielono też do armii rosyjskiej. Do specjalnych batalionów tzw. kantonistów Armii Imperium Rosyjskiego wcielono dzieci polskie. Namiestnikiem królestwa został Iwan Paskiewicz. Rozpoczął się proces intensywnej rusyfikacji. Nastąpiła likwidacja polskiego szkolnictwa wyższego, obniżono jakość szkolnictwa średniego, spadła liczba szkół elementarnych i wprowadzono język rosyjski jako dodatkowy do szkół średnich.
Administracja również została zrusyfikowana, zamiast województw wprowadzono gubernie. Po 1840 roku wprowadzono rosyjski system monetarny oraz system miar i wag. Nałożono wysoką kontrybucję, zbudowano na koszt Polski Cytadelę z silnym garnizonem rosyjskim, wprowadzono barierę celną na granicy polsko-rosyjskiej, co zahamowało rozwój polskiego przemysłu. Brak respektowania dotyczących Polski postanowień kongresu wiedeńskiego był uzasadniany jako konsekwencja podboju militarnego Królestwa Polskiego. W wyniku Powstania listopadowego około 11 tysięcy osób opuściło kraj, była to tzw. Wielka Emigracja. Mimo represji, Powstanie listopadowe miało ogromne znaczenie dla kształtowania narodowej tożsamości i świadomości Polaków.