Jan Lam – „Koroniarz z Galicji”

Pełny tytuł powieści Jana Lama to „Koroniarz w Galicji czyli Powagi powiatowe. Szkice współczesne przez N.M”. Została pierwszy raz wydana w 1869 roku. Akcja rozgrywa się w czasie Powstania styczniowego i toczy się w przeważającej części na terenie zaboru austriackiego. Jest to opowieść z wątkami satyrycznymi, odzwierciedlająca stosunki jakie panowały między mieszkańcami różnych zaborów. Jan Lam był nie tylko pisarzem, ale również dziennikarzem. Autor, który sam brał udział w Powstaniu styczniowym doskonale orientował się w realiach narodowych.

Dzieje majora – pana Jana Wary – są opowieścią o społeczeństwie galicyjskim i jego stosunku do walki niepodległościowej. Galicja jawi się jako enklawa, do której zawsze może przybyć pewien fryzjer warszawski i przybierając nazwisko arystokratyczne, spowodować więcej szkód niż niejeden polityk. Artur Kukielski tylko za pomocą swych manier z warszawskich, mieszczańskich salonów oraz średniej znajomości języka francuskiego w oczach Galicjan uchodzi za jaśnie pana i „zadaje szyku”.

Dzięki podróży bohatera, czytelnik zwiedza galicyjskie pałace i dwory, z których najlepiej widoczna jest odwieczna ludzka głupota ukryta pod pozorami dystynkcji i elegancji. Lam rozlicza także rodaków z ich patriotyzmu kończącego się na naradach, zebraniach i pustych słowach. Wyraźna jest także zmienność poglądów w zależności od zaistniałej sytuacji.