Paderewski Ignacy Jan
Ignacy Jan Paderewski – ur. 18 listopada 1860 r. w Kuryłówce, zm. 29 czerwca 1941 r. w Nowym Jorku, polski pianista, kompozytor, działacz niepodległościowy i polityk. Ojcec Ignacego Paderewskiego był powstańcem styczniowym, który za udział w nim odbył karę roku więzienia w Kijowie. Duży wpływ na wychowanie Ignacego Paderewskiego miał też były powstaniec listopadowy, Michał Babiński, który nauczał go historii, geografii, języka francuskiego i literatury polskiej.
W latach 1872–1878 Ignacy Paderewski studiował grę na fortepianie w warszawskim Instytucie Muzycznym. Paderewski utrzymywał się, grając na przyjęciach, komponując i wykonując własne utwory, a także udzielając lekcji gry. Sam doskonalił się ćwicząc nawet po 12 godzin dziennie. W 1881 roku wyjechał doskonalić swój warsztat do Berlina. Dzięki Helenie Modrzejewskiej, zafascynowanej talentem Paderewskiego, która podarowała mu sporą sumę pieniędzy, mógł kontynuować naukę w Wiedniu. Pierwszy większy sukces odniósł, debiutując jako pianista w 1887 roku, a w 1888 roku miał miejsce jego pierwszy duży koncert w Paryżu.
Później przez pewien czas przebywał w Londynie, gdzie koncertował między innymi przed samą królową Wiktorią. Wielkim sukcesem okazało się jego pierwsze tournée po Stanach Zjednoczonych w latach 1891–1892. Na stałe zamieszkał w USA. Zyskał sobie ogromną popularność, nazywany był „największym ze wszystkich, mistrzem, królem pianistów, czarodziejem klawiatury”. W 1899 roku Paderewski ożenił się z Heleną Marią Górską z domu Rosen i osiadł w Szwajcarii. Paderewski jest autorem opery „Manru”, jedynej opery skomponowanej przez Polaka, która była wystawiona w Metropolitan Opera w Nowym Jorku.
Ignacy Paderewski znany był ze swojego głębokiego patriotyzmu. Na jego zlecenie w 1908 roku rzeźbiarz Antoni Wiwulski wykonał pomnik upamiętniający zwycięstwo wojsk polskich w bitwie pod Grunwaldem. Monument został odsłonięty w 1910 roku w Krakowie, w obecności ponad 150 tys. osób, a Paderewski wygłosił wówczas przemówienie o charakterze niepodległościowym. Po wybuchu I wojny światowej zaczął prowadzić szeroko zakrojoną działalność dyplomatyczną na rzecz Polski i Polaków, wykorzystując swą popularność na Zachodzie. Przed każdym ze swoich występów przemawiał na temat postulowanej przez niego niepodległości Polski. Udało mu się zbliżyć do doradcy amerykańskiego prezydenta Woodrow Wilsona, Edwarda House’a. Później spotkał się z samym prezydentem, któremu w styczniu 1917 przekazał memoriał na temat Polski.
W sierpniu 1917 roku został przedstawicielem na USA Komitetu Narodowego Polskiego z Romanem Dmowskim na czele. Jego przybycie do stolicy Wielkopolski w grudniu 1918 roku i entuzjastyczne przywitanie stało się impulsem do wybuchu zakończonego sukcesem Powstania wielkopolskiego. 16 stycznia 1919 roku został premierem, pełniąc również funkcję ministra spraw zagranicznych. Wraz z Romanem Dmowskim jako delegat pełnomocny reprezentował Polskę na konferencji pokojowej w Paryżu, zakończonej podpisaniem traktatu wersalskiego, kończącego I wojnę światową i przywracającego formalnie niepodległość Polsce.
Dał się poznać jako sprawny negocjator i dyplomata. Pomimo to jego bezpartyjny rząd był krytykowany w kraju zarówno przez lewicę, jak i prawicę. Paderewski wiedział, iż jego gabinet ma charakter tylko i wyłącznie przejściowy, dlatego w grudniu 1919 roku podał się do dymisji. Następnie wyjechał do Szwajcarii, aby odpocząć od polityki. Do Polski powrócił w 1920 roku, w czasie wojny polsko-bolszewickiej. Został wysłannikiem rządu polskiego do Ligi Narodów. Wkrótce jednak zrezygnował z tej funkcji w 1921 roku.
Powrócił do koncertowania w USA w 1922 roku. Później zajął się także działalnością charytatywną, otrzymał też wiele nagród i odznaczeń, m. in. tytuł lordowski od brytyjskiego króla Jerzego V. Po śmierci Józefa Piłsudskiego, współtworzył m.in. z gen. Władysławem Sikorskim tzw. Front Morges, organizację nastawioną opozycyjnie wobec polskiego reżimu autorytarnego i domagającej się demokratyzacji życia politycznego w kraju.
Po wybuchu II wojny światowej Paderewski wszedł w skład władz Polski na uchodźstwie. Został przewodniczącym Rady Narodowej Rzeczypospolitej Polskiej w Londynie, która stanowiła substytut Sejmu na emigracji. We wrześniu 1940 roku, mimo podupadającego zdrowia, udał się raz jeszcze do USA, by działać na rzecz Polski. Spowodował między innymi uzyskanie przez rząd Sikorskiego kredytów na uzbrojenie Polskich Sił Zbrojnych na Zachodzie. Jego działalność spowodowała wpisanie Paderewskiego przez nazistów w tzw. Czarną Księgę, zawierającą wrogów III Rzeszy. Ignacy Paderewski zmarł na zapalenie płuc w hotelu w pokoju hotelowym Hotelu Buckingham na Manhattanie w Nowym Jorku. Pośmiertnie został odznaczony orderem Virtuti Militari.