Złotoryja

[ Co warto zobaczyć w Polsce? ]

Polskie województwa

[ dolnośląskie ] [ kujawsko-pomorskie ] [ lubelskie ] [ lubuskie ] [ łódzkie ] [ małopolskie ] [ mazowieckie ]
[ opolskie ] [ podkarpackie ] [ podlaskie ] [ pomorskie ] [ śląskie ] [ świętokrzyskie ]
[ warmińsko-mazurskie ] [ wielkopolskie ] [ zachodniopomorskie ]

Złotoryja nazywana jest Stolicą Polskiego Złota, położona w północnej części Pogórza Kaczawskiego. Od VIII do X wieku mieszkali tu przedstawiciele plemienia Trzebowian. Pod koniec XII wieku osiedlili się niemieccy górnicy, by wydobywać złoto, od którego Złotoryja wzięła swoją nazwę. W 1211 roku książę Henryk I Brodaty nadał osadzie prawa miejskie. Jest to najstarsza udokumentowana lokacja na ziemiach polskich na prawie magdeburskim, co pod względem prawnym czyni Złotoryję najstarszym miastem Polski.

W 1328 roku Złotoryja wraz z resztą księstwa legnickiego stała się lennem Czech, a od 1526 roku znalazła się pod zwierzchnią władzą Habsburgów. W 1675 roku, po śmierci ostatniego władcy z dynastii Piastów, Jerzego Wilhelma, przeszła pod bezpośrednie panowanie Habsburgów. W 1742 roku Złotoryja wraz z większością Śląska po trzech wojnach śląskich z Austrią została zdobyta przez Prusy. Po II wojnie światowej miasto znalazło się w granicach Polski. W PRL miasto mocno podupadło, zaniedbaną starówkę zaczęto odrestaurowywać dopiero pod koniec lat 90.

Obecnie wiele z odrestaurowanych obiektów wpisanych jest do rejestru zabytków, miasto promuje też swoje tradycje wydobywania złota. W 1992 roku założone zostało Polskie Bractwo Kopaczy Złota, które corocznie organizuje w mieście Mistrzostwa Polski w Płukaniu Złota, a w 2000 i 2011 roku również mistrzostwa świata. Impreza organizowana jest w ostatni tydzień Maja, nad złotoryjskim zalewem.

Do zwiedzania została też udostępniona nieczynna Kopalnia Złota „Aurelia”. Wykuta została w 1660 roku, pod Górą św. Mikołaja, jako ok. 100-metrowa sztolnia w celu poszukiwania rud miedzi. Ostatecznie sztolnia została zamknięta w związku z nieopłacalnością wydobycia.

Z niewiadomych przyczyn część chodników kopalni została zasypana, prawdopodobnie przez wojska niemieckie wycofujące się przed Armią Czerwoną. W 1997 roku odkryto zasypany szyb i od imienia odkrywcy nazwano go „Szybem Karola”. Ma on 28 metrów długości i znajdują się w nim liczne boczne korytarze, jeszcze nie zbadane. Pod Kopalnią znajduje się murowana niecka, w której rekreacyjne można płukać złoto.

W 1978 roku powstało Muzeum Złota w Złotoryi. Większość zbiorów pochodzi z daru Leopolda Schmetterlinga – nauczyciela i kolekcjonera urodzonego w Tarnopolu. Zbiory zawierają przedmioty z różnych dziedzin: geologiczne, bibliofilskie, numizmatyczne i archeologiczne. Muzeum posiada wystawę stałą związaną z wydobywaniem złota w rejonie Gór Kaczawskich.

Zajmuje się też gromadzeniem minerałów i skał występujących na Pogórzu Kaczawskim. Odbywają się tutaj liczne prelekcje z dziedziny nauk o Ziemi a także spotkania z kolekcjonerami i pasjonatami. Budynek Muzeum jest zabytkowym budynkiem, pochodzącym z drugiej połowy XVII wieku i wkomponowanym w mury obronne miasta.

Kolejnym zachowanym elementem murów obronnych Złotoryi jest Baszta Kowlska. Kamienna wieża o wysokości ponad 22 metrów pełni obecnie fukcję punktu widokowego. Warto się wspiąć na jej szczyt aby podziwiać widok na miasto, a szczególnie jego starówkę z kolorowymi kamienicami i charakterystycznym podłużnym rynkiem.

Przy rynku, w cieniu drzew, można zobaczyć Fontannę Kopaczy Złota, zbudowaną dla upamiętnienia górników ze Złotoryi, którzy wzięli udział w bitwie pod Legnicą. Drzewa znajdujące się przy fontannie to siedem lip symbolizujących siedmiu mieszczan, którzy jako jedyni przeżyli dżumę z 1553 roku. Narodziła się też wtedy tradycja śpiewania w tym miejscu kolęd w Wigilię Bożego Narodzenia, która przetrwała do dziś.

Najcenniejszym z kościołów w Złotoryi jest kościół Narodzenia Najświętszej Marii Panny, znajdujący się obok Rynku. Początki kościoła sięgają pierwszej połowy XIII wieku, co czyni go jednym z najstarysz obiektów sakralnych na Śląsku. Budowę świątyni patronował Henryk Brodaty. Obecną bryłę kościół zawdzięcza rycerskiemu zakonowi joannitów, który do XVIII wieku sprawował opiekę nad świątynią. Udostępniona dla zwiedzających jest też wieża kościoła, z której można podziwiać panoramę miasta, Pogórza Kaczawskiego, Gór Kaczawskich i Karkonoszy.