Powstania śląskie – krótko

Powstania śląskie to trzy konflikty zbrojne na Górnym Śląsku, jakie miały miejsce w latach 1919-1921 między ludnością polską i niemiecką. Odbyły się one w okresie formowania się państwa polskiego po zakończeniu I wojny światowej. Miały wpływ na ostateczny wpływ na kształt mapy II RP, gdyż odzyskiwana od końca 1918 roku polityczna państwowość nie miała ściśle wytyczonych granic.

I Powstanie śląskie trwało od 16 sierpnia do 24 sierpnia 1919 roku. Wybuchło w związku z aresztowaniem śląskich przywódców POW i niezadowoleniem ludności polskiej z terroru i represji niemieckich.

Bezpośrednią przyczyną wybuchu I Powstania śląskiego była masakra górników z kopalni Mysłowice. Jako, że powstanie nie było dostatecznie przygotowane, 24 sierpnia Alfons Zgrzebniok, główny komendant I Powstania śląskiego widząc, że nie ma szans na zdobycie większej ilości amunicji, pomoc nie nadejdzie, a Niemcy ściągają znaczne posiłki, wydał rozkaz zaprzestania walk. Mimo klęski w walce, Powstanie zwróciło uwagę opinii publicznej na Górny Śląsk.

II Powstanie śląskie trwało od 19/20 sierpnia do 25 sierpnia 1920 roku. Wymierzone było w niemiecką dominację we władzach administracyjnych prowincji i zapewnienia bezpieczeństwa ludności polskojęzycznej. Wybuchło po licznych aktach terroru ze strony niemieckiej.

W przeciwieństwie do I Powstania śląskiego nie był to spontaniczny zryw, ale zorganizowane działanie. Zaraz po wezwaniu do walki wygłoszonym przez Wojciecha Korfantego, w poparciu dla działań Powstańców rozpoczął się na Górnym Śląsku strajk generalny. Dowództwo Polskiej Organizacji Wojskowej Górnego Śląska, na czele którego stał Alfons Zgrzebniok, nakazało niezwłoczne rozpoczęcie działań bojowych w 5 okręgach wojskowych.

Głównym celem II Powstania śląskiego było wyparcie niemieckiej Policji Bezpieczeństwa („Sipo”) z obszaru plebiscytowego. Cel ten został zrealizowany. W czasie walk II Powstania śląskiego zdobyto m.in. Szopienice, Mikołów, Murcki, Hołdunów, Dąbrówka Mała, Janów, Nikiszowiec, Giszowiec, Ochojec oraz Hutę Baildon, Rozbark, Brzeziny Śląskie, Dąbrówka Wielka, Brzozowice-Kamień, Piekary Śląskie, Miechowice, Bogucice. Powstańcy zajęli też Bytom. Powstanie zakończyło się sukcesem.

III Powstanie śląskie trwało od 2/3 maja do 5 lipca 1921 roku. III Powstanie śląskie było planowane na długo przed plebiscytem na Górnym Śląsku, na wypadek zwycięstwa zwolenników pozostawienia Górnego Śląska w granicach Niemiec. W kwietniu 1921 roku opracowano plan wystąpienia zbrojnego. Powstanie, pod wodzą Wojciecha Korfantego, miało na celu poprawę niekorzystnego dla Polaków wyniku plebiscytu na Górnym Śląsku.

Walki powstańcze miały cztery fazy. W pierwszej, trwającej od 3 do 10 maja, Powstańcy śląscy opanowali tereny zakreślone „linią Korfantego”. W dniach 11-20 maja, w drugiej fazie walk, umocnili się na zdobytych terenach, broniąc łańcucha opanowanych miejscowości. W trzeciej fazie, od 21 do 6 czerwca, miały miejsce gwałtowne walki podczas kontrakcji niemieckiej. 5 lipca 1921 roku został zawarty rozejm.

W wyniku III Powstania śląskiego Obszar przyznany Polsce powiększony został do ok. 1/3 spornego terytorium z Katowicami włącznie. Polsce przypadło 50% hutnictwa i 76% kopalń węgla, a uzyskane tereny miały ogromne znaczenie dla gospodarki II Rzeczypospolitej.