Kłodzko

[ Co warto zobaczyć w Polsce? ]

Polskie województwa

[ dolnośląskie ] [ kujawsko-pomorskie ] [ lubelskie ] [ lubuskie ] [ łódzkie ] [ małopolskie ] [ mazowieckie ]
[ opolskie ] [ podkarpackie ] [ podlaskie ] [ pomorskie ] [ śląskie ] [ świętokrzyskie ]
[ warmińsko-mazurskie ] [ wielkopolskie ] [ zachodniopomorskie ]

Kłodzko leży w północno-wschodniej części Kotliny Kłodzkiej, u podnóży Gór Bardzkich. Najwyższym punktem Kłodzka jest wzgórze Szyndzielnia. Oś zespołu miejskiego wyznacza rzeka Nysa Kłodzka, która jest lewobrzeżnym dopływem Odry. Pierwsza wzmianka o Kłodzku pojawia się już w 981 roku, jako castellum Kladsko. Nazwa ta wywodzi się od surowca drzewnego do budowy obiektów architektonicznych drewnianych kłód. W późnym średniowieczu, w wyniku kolonizacji niemieckiej, nazwa miasta została zgermanizowana na Glatz.

W okolicy Kłodzka istniało skupisko starego osadnictwa wczesnośredniowiecznego, a nawet wcześniejszego, przez który prowadziła jedna z odnóg szklaku burtszynowego. Pod koniec X wieku gród należał do suwerennego państwa libickiego, którego władcą był Sławnik, ojciec św. Wojciecha. Przez cały XI wiek ziemia kłodzka była terenem uporczywych walk między Piastami a czeskimi Przemyślidami.

W 1129 roku na Górze Zamkowej wybudowano zamek, w którym rezydowali starostowie, jako namiestnicy królewscy zarządzający całą ziemią kłodzką. Na zasadzie dożywotniego lenna ziemią kłodzką władali Piastowie śląscy. W 1526 roku Kłodzko wraz z Czechami przeszło pod panowanie Habsburgów.

Był to czas reformacji. W 1562 roku luteranie stanowili już większość mieszkańców Kłodzka. W 1622 roku miasto zostało zdobyte przez Austriaków. Zniszczeniu uległ zamek, który Austriacy postanowili zamienić w twierdzę.

W 1742 roku miasto przeszło pod panowanie Prus, a Fryderyk II Wielki rozpoczął modernizację fortyfikacji i rozbudowę Twierdzy Kłodzko. Status twierdzy został zniesiony w 1877 roku i pozwolono na swobodną rozbudowę miasta. W czasie II wojny światowej w twierdzy utworzono niemiecki obóz pracy przymusowej, a pod koniec wojny miasto ogłoszono twierdzą (Festung Glatz), która miała bronić się do końca.

Kłodzko poddano jednak sowietom bez walki. Na początku czerwca 1945 roku władzę w mieście objęła administracja polska. Ludność niemiecką przesiedlono do Niemiec, a w lecie 1945 roku do Kłodzka zaczęły docierać pierwsze transporty z przesiedleńcami z Kresów Wschodnich.

W połowie lat 50. XX w. miały miejsce katastrofy budowlane, polegające na usuwaniu się ścian wyrobisk wielokondygnacyjnych piwnic. Zostały rozebrane całe kwartały północnej części Starego Miasta, zanim podjęto prace zabezpieczeniowe kłodzkiej starówki. Przy tej okazji wytyczono podziemną trasę turystyczną, której długość wynosi 600 metrów.

Wejście do podziemi znajduje się tuż obok Twierdzy.  Na trasie zwiedzania, w odbudowanych piwnicach, można znaleźć ekspozycje związane z historią miasta i życiem codziennym mieszkańców Kłodzka.  Głębokie piwnice powstawały przez wieki, w wąskich miejskich kamieniczkach było mało miejsca, a miękkie podłoże z podlodowcowych osadów sprzyjało kopaniu piwnic.

Stała, niska, ale przez cały rok dodatnia temperatura panująca w podziemiach sprzyjała przechowywaniu tam żywności i innych towarów. Na leżakowaniu w chłodnych piwnicach zyskiwał też smak kłodzkiego piwa. Podziemnymi korytarzami dostarczano towary prosto do otaczających ratusz straganów, dawały też one schronienie mieszkańcom podczas wojen. Obecnie podczas podziemnej wędrówki można poczuć atmosferę dawnego Kłodzka: posłuchać mieszczańskiej muzyki, biesiadników w karczmie, odgłosów jarmarku oraz zobaczyć dawnych mieszkańców miasta.

Kolejną katastrofą dla zabytkowej zabudowy była powódź z 1997 roku, kiedy Woda podniosła się o 8,71 m ponad zwykły poziom Nysy Kłodzkiej. W rezultacie pod wodą znalazło się 37 ulic i 14 km dróg. Rewitalizacja starówki i odbudowa zniszczeń trwała przez kilka lat. Mimo tych katastrof Kłodzko zachowało jednak oryginalny układ urbanistyczny miasta średniowiecznego, który jest ściśle dostosowany do ukształtowania terenu i podporządkowany obronnej roli zamku, a później twierdzy.

Twierdza jest największą atrakcją turystyczną Kłodzka. Udostępnione do zwiedzania są Twierdza Główna i fort pomocniczy Owcza Góra. Do wyboru jest trasa górna, którą można przejść indywidualnie lub z przewodnikiem, lub tzw. chodniki kontrminowe dostępne do zwiedzania wyłącznie z przewodnikiem. Jest to bowiem trasa prowadząca w podziemiach twierdzy, tworząca labirynt korytarzy.

Chodniki kontrminowe wybudowane były aby obronić twierdzę przed wrogimi podkopami w celu wysadzenia fortyfikacji. W sieci podziemnych korytarzy, obrońcy twierdzy mogli rozpoznać zagrożenie i likwidować podkopy wroga. W Twierdzy Kłodzko łączna długość tych korytarzy wynosi 7 kilometrów i są jedyną taką atrakcją dostępną w Polsce. Można wziąć także udział w Nocnym Zwiedzaniu Twierdzy Kłodzko, które odbywa się w formie spektaklu osnutego wokół wydarzeń z 1807 roku, podczas oblężęnia twierdzy przez wojska Napoleona,  w którym uczestnicy mają do odegrania ważne role.

Kłodzko należy do najpiękniej położonych miast w Polsce. Najstarsza część miasta leży na lewym brzegu Nysy Kłodzkiej, na wysokiej terasie, u stóp Fortecznej Góry. Powoduje to, że na terenie starego miasta występują znaczne różnice wysokości i duża liczba ulic jest stromych, a nawet biegnie po stopniach, jak w przypadku ul. Spadzistej, co nadaje tej części miasta malowniczość.

Centralnym punktem kłodzkiej starówki jest rynek otoczony zabytkowymi kamienicami. Najbardziej reprezentacyjną i okazałą budowlą w rynku jest neorenesansowy Ratusz.

Został zbudowany w latach 1887–1890 według projektu niemieckiego architekta Ewalda Bergera, w miejsce poprzedniego, zbudowanego jeszcze w średniowieczu budynku. Jedyną zachowaną częścią dawnego ratusza jest kwadratowa wieża z pogranicza renesansu i baroku.

Na wprost głównego wejścia do ratusza znajduje się fontanna, natomiast po zachodniej stronie stoi wotywna figura Najświętszej Marii Panny. Upamiętnia ona dwa tragiczne wydarzenia które dotknęły miasto.

Najpierw w 1676 roku miasto nawiedził straszny pożar który uszkodził wiele budynków. Następnie wiosną 1680 roku dotarła do miasta epidemia dżumy, której podczas dziesięciu miesięcy zmarło 1479 mieszkańców Kłodzka. Chcąc zapobiec dalszemu nieszczęściu kłodzcy jezuici, władze miejskie i proboszcz Jerzy Ignacy Pachy postanowili ufundować kolumnę z figurą Najświętszej Marii Panny.

Otaczające rynek zabytkowe kamieniczki były kiedyś domami kupców, rzemieślników oraz szlachty. Wiele kamienic zyskało efektowne fasady a wraz z nimi ciekawe godła. W budynku numer 13 od 400 lat znajduje się apteka, której pierwszym właścicielem był Erasmus Lyranus. Aptekę nazwał „Pod Murzynem”, od figury umieszczonej na fasadzie budynku, aby ją odróżnić od powstałej konkurencyjnej „Pod Złotym Jeleniem”, znajdującej się pod numerem 5, która w 1772 roku na swej fasadzie otrzymała charakterystyczny symbol jelenia.

W miejscu gdzie obecnie znajduje się budynek Banku Spółdzielczego znajdowała się kiedyś Tawerna. Jako najstarsza gospoda gminy miejskiej w przeszłości miała ona bardzo duże znaczenie dla rozwoju miejscowego piwowarstwa, ale nie tylko. Pełniła ona również bardzo ważną funkcję w życiu kulturalnym miasta. Znajdowała się tam pierwsza świecka biblioteka w Kłodzku, a od XVIII wieku wnętrze Tawerny służyło jako scena dla licznych grup teatralnych.

W centralnej części Kłodzka, pomiędzy korytem Nysy Kłodzkiej a kanałem Młynówka, znajduje się wyspa Piasek. Powstała w okresie średniowiecza w wyniku wykonania po zachodniej stronie Nysy Kłodzkiej sztucznego przekopu kierującego część wód z Nysy Kłodzkiej do ówczesnych młynów wodnych. Największą budowlą na wyspie jest kościół Matki Bożej Różańcowej wraz z przylegającym do niego klasztorem Franciszkanów.

Jednym z najstarszych domów przy ulicy Grottgera na wyspie Piasek jest kamienica pod numerem 5, zwana „Pod Wilkiem”, z powodu płaskorzeźby wilka nad wejściem do budynku. Zamieszkujący ziemię kłodzką jasnowidz Filip Fediuk przepowiedział, że miasto nawiedzi tak straszliwa powódź, że wilk znajdujący się na kamienicy napije się wody. Tak też się niestety stało podczas olbrzymiej powodzi w nocy z 7 na 8 lipca 1997 roku.

Wyspa Piasek połączona jest z miastem dziewięcioma mostami. Najstarszym i najpiękniejszym z nich jest most gotycki. Most ma około 53 metry długości i ok. 6 metrów szerokości. Został zbudowany na zaprawie z białka jaj kurzych, wapna i piasku.

Po obu stronach wzdłuż mostu biegną masywne balustrady, które nakrywają kamienne parapety. Na filarach mostu znajduje się sześć kamiennych rzeźb – figur wotywnych. Zostały one ufundowane przez mieszkańców Kłodzka, oraz okoliczną szlachtę.

Rzeźby przedstawiają Trójcę Świętą i Ukoronowanie NMP, św. Jana Nepomucena, Ukrzyżowanie, św. Franciszka Ksawerego, Pietę i św. Wacława. Ze względu na swą architekturę most jest często porównywany do słynnego Mostu Karola w Pradze, od którego jest starszy. Pierwszą rzeźbą ustawioną na moście jest Pieta, która powstała w 1655 roku.

Miasto znajduje się też na ogólnopolskim szlaku kaplic loretańskich. Kłodzka kaplica loretańska znajduje się w kościele św. Jerzego i św. Wojciecha przy ul. Łukasińskiego, który jest częścią klasztoru Sióstr Klarysek od Wieczystej Adoracji. Zobacz: Ogólnopolski Szlak Kaplic Loretańskich.

Kłodzko jest miastem, które sprzyja zwiedzaniu z dziećmi. Atrakcje w Twierdzy oraz podziemna trasa turystyczna są dla najmłodszych świetną rozrywką. Punktem obowiązkowym jest też Park Miniatur Minieuroland, w którym na powierzchni ponad 20 000 m2 można zobaczyć miniaturowe zabytki oraz słynne budowle z Polski, Europy i świata. Jest to ponad 40 misternie wykonanych makiet oraz unikalna roślinność z najlepszych szkółek ogrodniczych z Polski, Belgii i Holandii.

Dostępne są też klimatyczne altanki, wydzielone strefy relaksu, punkty z gastronomią oraz nowoczesny plac zabaw dla dzieci. Dodatkowo goście mogą skorzystać z mobilnego przewodnika w formie bezpłatnej aplikacji na smartfony. Zwiedzanie uatrakcyjnia też gra terenowa, rozdawana w formie książeczki-paszportu, który stanowi jednocześnie pamiątkę z wizyty w Minieurolandzie.

Wielbiciele kolei do Kłodzka mogą dotrzeć najpiękniejszą trasą kolejową w Polce, linią nr 286 z Wałbrzycha do Kłodzka. Na trasie znajdują się 3 tunele, 9 stalowych mostów oraz 45 wiaduktów. Z okien pociągu można podziwiać górskie krajobrazy. Stacje funkcjonujące na trasie to obecnie Wałbrzych Główny, Jedlina Górna, Jedlina Zdrój, Głuszyca, Głuszyca Górna, Bratnica, Świerki Dolne, Ludwikowice Kłodzkie, Zdrojowisko, Nowa Ruda Przedmieście, Nowa Ruda, Ścinawka Średnia, Gorzanów Kłodzki, Bierkowice i stacja końcowa Kłodzko Główne.