Legnica

[ Co warto zobaczyć w Polsce? ]

Polskie województwa

[ dolnośląskie ] [ kujawsko-pomorskie ] [ lubelskie ] [ lubuskie ] [ łódzkie ] [ małopolskie ] [ mazowieckie ]
[ opolskie ] [ podkarpackie ] [ podlaskie ] [ pomorskie ] [ śląskie ] [ świętokrzyskie ]
[ warmińsko-mazurskie ] [ wielkopolskie ] [ zachodniopomorskie ]

Legnica położona jest w środkowej części województwa dolnośląskiego, nad rzekami Kaczawą i wpadającą do niej Czarną Wodą. Lokację miejską Legnica otrzymała już przed 1252 rokiem, współcześnie miasto zamieszkuje około 98 tysięcy mieszkańców. Klimat Legnicy należy do najcieplejszych w kraju, co ma korzystny wpływ na środowisko, a okres zielony w Legnicy utrzymuje się dłużej niż w innych regionach kraju. Tereny zielone zajmują też około 11% powierzchni Legnicy.

Miasto ma bardzo długą historię, pierwsze wzmianki o nazwie Legnica pojawiły się w w dokumencie z 1146 roku. Wcześniej, na tym terenie znajdował się centralny gród plemienia Trzebowian. Badania dowodzą też, że w czasach Mieszka I zbudowano tu około 985 roku nowy gród piastowski. W 1241 roku pod Legnicą rozegrała się słynna bitwa z Mongołami. Zobacz więcej: bitwa pod Legnicą.

W celu upowszechnienia pamięci o bitwie pod Legnicą, w 1961 roku zostało otwarte muzeum, które mieści się w kościele pod wezwaniem świętej Trójcy i Najświętszej Marii Panny w Legnickim Polu. Gotycki kościół został zbudowany w miejscu, w którym odnaleziono zwłoki księcia Henryka Pobożnego.

W kościele pochowano też wielu walczących w bitwie. Wśród eksponatów zobaczyć można przykłady broni używanej wówczas przez Polaków i Mongołów oraz stare ryciny ilustrujące bitwę i kopię nagrobka Henryka II Pobożnego.

Legnica była też stolicą księstwa legnickiego, a dzięki umiejscowieniu na skrzyżowaniu szlaków handlowych nastąpił szybki rozwój miasta. W średniowieczu wydobywano też złoto w kopalni w Mikołajowicach. Po śmierci ostatniego księcia piastowskiego Jerzego Wilhelma w 1675 roku, miasto dostało się pod panowanie Habsburgów.

Od 1740 roku Legnica wraz z całym regionem stała się częścią państwa pruskiego, miasto stało się granizonem. Po II wojnie światowej Legnica znalazła się w granicach Polski, znaczny obszar miasta objęło dowództwo i koszary Północnej Grupy Wojsk Armii Sowieckiej. Niestety zniszczono wtedy zabytkowy układ urbanistyczny, aby wybudować bloki mieszkalne. Zburzono też fragmenty średniowiecznych murów obronnych.

W latach 1945–1984 i od 1990 roku, do czasu wycofania wojsk sowieckich 17 września 1993 roku, w Legnicy ulokowany był Sztab Główny Grupy Północ armii sowieckiej zajmujący ok. 1/3 miasta. W latach 1984–1991 w Legnicy znajdowało się Naczelne Dowództwo Wojsk Kierunku Zachodniego. Obraz Legnicy z czasów sowieckich można zobaczyć w filmie: „Mała Moskwa”.

Te ostatnie lata wpłynęły znacząco na wygląd miasta, nie oznacza to jednak, że w Legnicy nie ma nic ciekawego do zwiedzenia, wręcz przeciwnie. Powstała w 1997 roku Legnicka Specjalna Strefa Ekonomiczna przyśpieszyła rozwój miasta, rekonstruowany jest też historyczny układ urbanistyczny.

Przykładem tego, jak sowieci traktowali zabytki Legnicy jest monumentalny budynek Akademii Rycerskiej, znajdujący się tuż obok Rynku. Jest to jeden z najwspanialszych zabytków baroku austriackiego na terenie Polski.

Akademia została wzniesiona w latach 1726–1738, zaprojektowana przez architekta wiedeńskiego Josepha Emanuela Fischera von Erlacha. Czworoboczny budynek całkowicie wypełnia kwartał ulic. Akademie rycerskie były elitarnymi szkołami, w których młodzież szlachecką przygotowywano do pełnienia funkcji dowódczych w wojsku, bądź do kariery w służbie dworskiej.

Budynek legnickiej Akademii Rycerskiej przetrwał II wojnę światową, a w 1945 roku budynek przejął zarząd wojsk sowieckich i wykorzystany jako magazyny i warsztaty. Polacy nie mieli wstępu do budynku, okna były zaklejone sowiecką gazetą „Prawda”, tak by nie można było zobaczyć co dzieje się w środku. Samorząd legnicki przejął go dopiero w 1978 roku, w stanie dewastacji. Obiekt remontowano i oddawano w użytkowanie etapami od 1979 roku. Remont oficjalnie zakończył się w 2016 roku.

Do najsłynniejszych Legnickich zabytków należy Zamek Piastowski. Jest to jeden z najstarszych zamków w granicach Polski. Został wzniesiony za czasów księcia Bolesława Kędzierzawego, w końcu XII wieku. Zamek był pierwszą murowaną warownią na ziemiach polskich. Był też w XII i XIII wieku jedną z dwóch głównych rezydencji władców Śląska.

Swój dzisiejszy wygląd zamek zawdzięcza licznym rozbudowom i przebudowom zgodnymi z ówczesnymi prądami architektonicznymi. W maju 1945 roku, tuż przed końcem II wojny światowej zamek został zniszczony w blisko 70% i odbudowany w latach 1960-1970.

Uwagę zwracają te elementy architektury, które zachowały się w oryginalnym stanie, jak brama zamkowa, najwcześniejszy zabytek architektury renesansowej w Legnicy. Zachowane są też dwie wieże zamkowe, ośmiokątna wieża św. Piotra i okrągła wieża św. Jadwigi. Są one przedmiotem legnickich legend. Wieża św. Jadwigi nazwana została imieniem księżnej, która przebywała w niej przyjeżdżając do Legnicy. W głębokich piwnicach więzy św. Jadwiga miała spędzać większość czasu na modlitwach i rozmowach z aniołami.

Wieża św. Piotra nazywana jest też głodową, a to za sprawą rycerza Ottona von Hohen, który został skazany na śmierć głodową za doprowadzenie do śmierci skazańca uwięzionego w wieży. Rycerz został zamknięty wraz ze zwłokami skazańca i zawodził głośno błagając o listość i uwolnienie. Mieszkający w pobliżu zamku twierdzą, że te krzyki można usłyszeć także dzisiaj.

W kościele św. Jana Chrzciciela w Legnicy, znajduje się mauzoleum Piastów. Budowa kościoła św. Jana Chrzciciela rozpoczęła się w 1294 roku, w 1522 roku kościół przejęli protestanci. Od 1566 roku był kościołem kalwińskim, gdyż wyznanie to przyjęli ostatni śląscy Piastowie. Muzoleum powstało w latach 1677-1679, z inicjatywy księżnej Ludwiki, matki ostatniego Piasta śląskiego, Jerzego Wilhelma.

Jednym z najstarszych obiektów sakralnych w Legnicy, a także na Śląsku, jest Kościół Mariacki, czyli ewangelicki kościół Marii Panny. Początki jego budowy sięgają XII wieku. Według Jana Długosza to właśnie w tym kościele Henryk Pobożny miał wysłuchać mszy w przeddzień bitwy pod Legnicą. Legenda podaje też, że kiedy następnego dnia opuszczał z wojskiem miasto, ze szczytu kościoła zsunął się kamień i spadł koło głowy Henryka Pobożnego, omal go nie zabijając. Uznano to za ostrzeżenie i zły znak. Bitwa zakończyła się klęską strony polskiej, a Henryk poniósł śmierć.

Kościół był wielokrotnie trawiony przez pożary i odbudowywany. Ostatnia duża przebudowa kościoła odbyła się w latach 1905-1908. Najstarszą i dobrze zachowaną częścią kościoła jest dziś dwuprzęsłowa kaplica sukienników przy południowej nawie, wybudowana w latach 1417-1437. Pod emporą organową znajdują się również płyty nagrobne rycerza Hansa von Romnitz i Friedricha von Rotkirch z ok. 1600 roku. W kościele Maryii Panny kręcone były sceny filmu „Mała Moskwa”.

W okolicach legnickiego Rynku znajduje się natomiast Katedra pw. Świętych Apostołów Piotra i Pawła. Pierwotnie był to kościół romański, z cegły, wzniesiony na miejscu małej drewnianej kapliczki. W latach 1327-1341 rozpoczęto budowę znacznie większego kościoła. W XV wieku dobudowano wzdłuż naw bocznych szereg kaplic ufundowanych przez legnickie rody mieszczańskie, cechy oraz bractwo kurkowe. Kościół jest też miejscem upamiętnienia ofiar katastrofy smoleńskiej. Na tablicy pamiątkowej, oprócz listy ofiar, znajduje się też zdanie: „Pan prezydent za życia i po śmierci był przez jednych ludzi poniżany i wyszydzany, ale dla wielu rodaków był nadzieją na odbudowę niepodległej i sprawiedliwej Polski”.

Mimo dewastacji architektonicznej, której dokonali w Legnicy sowieci, można w mieście odnaleźć zachowane fragmenty dawnej zabudowy. Przykładem są tzw. Kramy Śledziowe, czyli zespół kamienic usytuowanych obok starego ratusza.

Zostały wybudowane prawdopodobnie na początku XVI wieku, na miejsce średniowiecznych kramów rybnych. Były często przebudowywane, dlatego część z nich ma charakter renesansowy, a część klasycystyczny.

Jedną z najpiększniejszych kamienic w Legnicy jest dom „Pod Przepiórczym Koszem”, zbudowana w XIV wieku narożna kamieniczka przy Rynku. Była przebudowana i bogato ozdobiona sgraffitem, który pokrywa wykusz i całą elewację budynku od strony ulicy Kopernika.

Swoją nazwę zawdzięcza cylindrycznemu wykuszowi na wysokości I i II piętra. W Legnicy jest sześć kamieniczek zdobionych techniką sgraffita, w tym wspomniane Kramy Śledziowe. Jest to najliczniejszy na Śląsku zespół dekoracji architektonicznej tego typu. Innym budynkiem w Legnicy ozdobionym sgraffitem jest Kamieniczka Scholza, obecnie siedziba Ośrodka Sportu i Rekreacji.

Warto też zobaczyć Muzeum Miedzi w Legnicy, mieszczące się w sąsiedztwie Akademii Rycerskiej, w budynku dawnej kurii opatów z Lubiąża. Zgromadzono w nim zbiory związane z wydobyciem, przeróbką i zastosowaniem miedzi.

Są to m.in. dawny i współczesny miedzioryt, zabytki techniki z zakresu górnictwa i hutnictwa miedzi, dawne i współczesne rzeźby kameralne z brązu, wyroby artystyczne i użytkowe z miedzi i jej stopów oraz kolekcję sztuki art déco. Można też zobaczyć wyroby polskiego złotnictwa, a także zapoznać się z historią Legnicy i regionu.