Kruszwica

[ Co warto zobaczyć w Polsce? ]

Polskie województwa

[ dolnośląskie ] [ kujawsko-pomorskie ] [ lubelskie ] [ lubuskie ] [ łódzkie ] [ małopolskie ] [ mazowieckie ]
[ opolskie ] [ podkarpackie ] [ podlaskie ] [ pomorskie ] [ śląskie ] [ świętokrzyskie ]
[ warmińsko-mazurskie ] [ wielkopolskie ] [ zachodniopomorskie ]

Kruszwica znana jest każdemu z legendy o Popielu, którego zjadły myszy i innych legend. Obecnie turystyka związana z legendami początkami polskiej państwowości odgrywa ogromną rolę w życiu miasta. Kruszwica położona jest w województwie kujawsko-pomorskim, nad jeziorem Gopło. Pod względem historycznym Kruszwica leży na Kujawach i była pierwszą ich stolicą.

Najstarsze ślady osadnictwa pochodzą już z ery neolitu, a rozwojowi Kruszwicy sprzyjało położenie na „szlaku bursztynowym” i na szlaku z Wielkopolski na Ruś. Tereny te miało zamieszkiwać plemię Goplan, które w IX wieku zostało włączone do państwa Polan.

W X i XI wieku Kruszwica stała się znaczącym ośrodkiem miejskim z grodem na wyspie, gdzie rezydowali polscy królowie i książęta. W XII wieku była najprawdopodobniej siedzibą biskupa kujawskiego.

W 1271 roku Kruszwica została spalona przez Bolesława Pobożnego, a w latach 1332-1337 gród był pod panowaniem Krzyżaków. Zamek ze słynną „Mysią Wieżą” został wzniesiony z rozkazu Kazimierza Wielkiego i stanowił siedzibę kasztelanii i starostwa. W 1422 roku Władysław Jagiełło nadał Kruszwicy prawa miejskie.

Po I rozbiorze Polski Kruszwica znalazła się w zaborze pruskim. Przez cały okres zaborów Kruszwica jako dawny piastowski gród była dla Polaków ważnym symbolem patriotyzmu i polskości. W okresie romantyzmu uczyniono z Piasta symbol polskości, starosłowiańskiego ideału cnoty i uosobienie idei demokratycznych.

Zapisana po raz pierwszy przez Galla Anonima legenda o Siemowicie, synu Piasta i Rzepichy oraz o złym władcy Popielu , w „Kronice wielkopolskiej” przenosi wydarzenia do Kruszwicy. Gdy książę Popiel wyprawiał ucztę z okazji podstrzyżyn swojego syna, nie wpuścił na nią dwóch nieznanych wędrowców, którzy przybyli do niego „z tajemnej woli Boga”. Znaleźli oni jednak gościnę w chacie Piasta i Rzepichy. Ich synowi nadali imię Siemowit i przepowiedzieli mu wspaniałą przyszłość.

Przepowiednia sprawdziła się, gdy Siemowit dorósł, miał usunąć Popiela z tronu i zostać księciem, protoplastą dynastii piastowskiej. Synem Siemowita z kolei był Lestek, a synem tego – Siemomysł, ojciec księcia Mieszka I. Wygnany z królestwa Popiel miał być prześladowany przez myszy, przed którymi schronił się w drewnianej wieży na wyspie. Tam miał zostać przez myszy zagryziony.

Zamek w Kruszwicy wybudowany w latach 1350–1355 z fundacji króla Kazimierza Wielkiego, na Półwyspie Rzępowskim jeziora Gopło znajduje się w stanie trwałej ruiny. Przetrwała jedynie wieża, obecnie zwana potocznie Mysią Wieżą, wiązana z podaniem o Popielu.

Jest to ceglana, ośmioboczna wieża o wysokości 32 metrów. W środku jest okrągła, a dziury, które znajdują się na jej ścianie, nie są otworami okiennymi, ale śladami po rusztowaniu.

Wieża jest punktem widokowym i z jej szczytu przy dobrej widoczności można dostrzec Inowrocław, Strzelno i Radziejów. W 2011 roku udostępniono do zwiedzania część piwnic zamkowych z ekspozycją reliktów grodowych, odtworzono też fragment mostu zwodzonego łączącego zamek z miastem.

Jezioro Gopło, nad którym leży Kruszwica ma powierzchnię 2154 ha, długość 25 km, szerokość 500-2500 metrów i jest jednym z największych polskich jezior. W dawnych czasach jezioro było znacznie większe, przypominało morze, stąd nazwane było „Mare Polonorum”. W ciągu wieków poziom Gopła obniżył się około 5 metrów i półwysep, na którym znajdował się zamek był wyspą. Wraz z przylegającymi terenami jezioro wchodzi w skład utworzonego w 1967 roku Nadgoplańskiego Parku Tysiąclecia..

Jezioro i tereny do niego przylegające związane są z okresem kształtowania się państwa polskiego i zapisały się w również w literaturze. Nad Gopłem Józef Ignacy Kraszewski osadził akcję „Starej baśni” ślady okolicy nadgoplańskiej odnaleźć też można w „Balladynie”, „Lilli Wenedzie” i w „Królu Duchu” Juliusza Słowackiego.

Niedaleko od Mysiej Wieży w przy brzegu Gopła, w neogotyckim pałacyku znajduje się wystawa archeologiczna prezentująca dzieje osadnictwa nad Gopłem. Ciekawymi zabytkami są dwa pochówki z młodszej epoki kamienia przeniesione na ekspozycję w całości, wraz z podłożem. Na brzegu jeziora znajduje się kąpielisko, a także przystań statku wycieczkowego oraz przystanie żeglarskie i wioślarskie.

W Kruszwicy znajduje się też jeden z najlepiej zachowanych zabytków architektury romańskiej w Polsce – Kolegiata św. Piotra i Pawła oraz Narodzenia NMP. Budowla zachowała prawie nienaruszony układ przestrzenny i bryłę, poza przebudowaną w XVI wieku fasadą zachodnią. Powstała w latach 1120-1140 i była prawdopodobnie siedzibą biskupstwa, które około 1148 przeniesiono do Włocławka.